De tweede zonneboot van Choefoe

Tweede zonneboot van Choefoe.

Op vrijdag 6 augustus 2021 was het zo ver, de tweede zonneboot van farao Choefoe werd van het plateau van Gizeh verplaatst naar het twee kilometer meer naar het noorden gelegen Grand Egyptian Museum. De Japanse archeologische missie onder leiding van Sakuji Yoshimura heeft de restauratie van de tweede zonneboot voltooid boven de langgerekte put waarin het houten vaartuig werd ontdekt. De zonneboot is een van de vijf houten vaartuigen die in de uit de rotsbodem gehakte putten werden begraven aan de voet van van de Grote Piramide van Choefoe. De eerste boot werd in 1954 aan de zuidzijde van de piramide ontdekt. Na een langdurige restauratie werd besloten om het enorme vaartuig boven de put tentoon te stellen in het Bootmuseum op het plateau van Gizeh. De put met de tweede zonneboot werd pas in 1985 ontdekt. De put bevindt zich direct ten westen van de eerder ontdekte put uit 1954. De overige drie bootputten bevinden zich aan de oostzijde van de piramide en zijn in de oudheid leeggeroofd.

Nadat voorbereidende studies waren voltooid, werd in 2012 een begin gemaakt met de conservering en restauratie van de tweede zonneboot, met de bedoeling het vaartuig tentoon te gaan stellen in het Grand Egyptian Museum. In de put trof men ongeveer  1.700 fragmenten van houten planken aan die in 13 lagen in de put lagen opgestapeld. Men merkte daarbij op dat bij de ontmanteling van het vaartuig in de 4de dynastie, een registratie en documentatie van alle fragmenten is bijgehouden.

Lees het artikel: Japan to provide $3m grant for final conservation of Ancient Egypt’s 2nd Khufu boat.
Lees ook: Second Khufu Solar Ship ready for assembly, reveals masterful shipbuilding 4,500 years ago in Egypt.
Bekijk de video: King Khufu Solar Boat Relocation to the Grand Egyptian Museum.

Roofkunst op de TEFAF

Beeldje van Nykaoeptah.

Op maandag 26 juli 2021 werd bekend dat op de TEFAF-beurs in Maastricht een Egyptisch beeldje is onderschept dat illegaal het land uit is gesmokkeld. Het betreft een onbeschilderd beeldje uit kalksteen van de priester Nykaoeptah uit het begin van de 6de dynastie. De priester draagt een kort lendeschort. Zijn titel en naam staat in hiërogliefen geschreven aan de zijkant van het beeldje. Men gaat er vanuit dat het beeldje recentelijk bij een clandestiene opgraving in Sakkara aan het licht is gekomen. In het Manchester Museum wordt een schijndeur uit de mastaba van Nykaoeptah bewaard., maar andere voorwerpen uit zijn graf waren tot nu toe niet bekend bij enig museum of in een privécollectie. Het Egyptische Ministerie van Oudheden heeft het beeldje inmiddels in samenwerking met de Egyptische ambassade in Den Haag gerepatrieerd.

Lees het artikel: Statue of Old Kingdom priest recovered from Netherlands.

Amsterdamse mummies doorgelicht

Krokodilmummie in het Allard Pierson Museum – Amsterdam.

Op zaterdag 17 juli 2021 werd bekend gemaakt dat het Allard Pierson en het Amsterdam UMC een bijzondere samenwerking zijn aangegaan.  Maar liefst 13 Oudegyptische dierenmummies gingen die dag naar het ziekenhuis om volledig te worden doorgelicht. De afdeling Radiologie en Nucleaire Geneeskunde van Amsterdam UMC stelde buiten patiëntentijd een CT-scanner, een röntgenapparaat en de expertise van radiologisch personeel beschikbaar om zoveel mogelijk informatie over de nog niet onderzochte mummies te verzamelen. Aan de hand van de scans gaat uitvoerig onderzoek van start naar deze ruim 2000 jaar geleden gemummificeerde dieren. Naast mummies van katten, vissen, vogels en een scarabee onderzoekt het Allard Pierson een krokodilmummie die recent aan de collectie is toegevoegd. Van 10 december 2021 tot en met 9 januari 2022 is een tentoonstelling van de 13 mummies en van voorlopige onderzoeksresultaten gepland.

Lees het artikel: Dierenmummies door de scan: ‘Wat heeft de krokodil als laatste gegeten?’.
Lees ook: Oudegyptische dierenmummies in CT-scanner.

Grensstèle van Wahibra

De grensstèle van Wahibra.

In juni 2021 werd bekend gemaakt dat een Egyptische landbouwer uit Ismailia, een plaats aan de oostgrens van de Nijldelta, een intacte stèle heeft aangetroffen op zijn land. De man zag al snel dat er hiërogliefen op de zandstenen plaat stonden en stelde de autoriteiten op de hoogte. De stèle is  230 cm hoog, 103 cm breed en 45 cm dik. De lunet van de stèle vertoont de gevleugelde zonneschijf met een cartouche van farao Wahibra. Deze vierde koning van de 26ste dynastie is ook bekend onder zijn vergriekste naam, Apriës.

Zodra Wahibra de macht van zijn vader Psamtjek II had overgenomen, begon hij een agressieve buitenlandse politiek te voeren. Hij zette zich daarbij af tegen het beleid van zijn vader en concentreerde zich vooral op de uitbreiding van het Egyptische Rijk aan de noordoostelijke landgrenzen. Om dit doel te bereiken, liet hij militaire operaties uitvoeren die werden gestart vanuit het noordoosten van de Nijldelta. De nu teruggevonden grensstèle bevestigt dit beeld. Op de stenen plaat staan ​​​​15 regels aan hiërogliefentekst. De stèle staat sinds juni 2021 opgesteld in het reeds in 1932 geopende Ismailia Museum.

Lees het artikel: Farmer discovers 2,600-year-old stone slab from Egyptian pharaoh.
Lees ook: Pharaonic border stela received at Ismailia Museum.

Little Zahi

Zahi Hawass bij de sfinx van Gizeh.

Zahi Hawass bij de sfinx van Gizeh.

In juni 2021 werd bekend dat Disney Company in samenspraak met Zahi Hawass een stripfiguur genaamd “Little Zahi” voorbereidt. Het gaat om een achtjarige jongen, die de wereldberoemde hoed van Zahi Hawass draagt, en allerlei oudheden ontdekt. Hawass zegt hier zelf over dat de cartoon een avontuur zal vormen waarbij kinderen de geschiedenis van de het oude Egypte leren kennen. Hij wijst daarbij op het feit dat hij zelf betrokken zal zijn bij het schrijven van de inhoud van de cartoons. Egypte is het eerste land waar de cartoon zal worden uitgezonden voordat het in andere landen wordt vertoond.

Lees het artikel: Hawass, Disney to Produce «Little Zahi».

Boek ‘De geheime oorsprong’

Tom Vanderlaken in het Rijksmuseum van Oudheden.

Op donderdag 24 juni 2021 presenteerde schrijver Tom Vanderlaken zijn nieuwste boek ‘De geheime oorsprong’ in de Taffehzaal van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Het boek kan worden gekwalificeerd als historische fictie vol spanning, mysterie, geschiedenis en sfeer. In deze ‘true quest’ bestaan de meeste aanwijzingen echt, waaronder de Taffeh tempel en andere oudheden in het Leidse museum. De queeste over drie continenten grijpt terug naar de Leidse bronnen, roept fascinerende vragen op en werpt een nieuw licht op antieke bronnen. Een aanrader voor de lezers van Dan Brown en Jeroen Windmeijer.

Wanneer de Franse verzamelaar Nicolas Dampierre op een geheimzinnige code stuit die te maken heeft met de verdwenen oertekst van het scheppingsverhaal, gaat hij onverwijld op onderzoek uit. Hij ontmoet de Italiaanse journaliste Gina Chimanti, die een artikel wil schrijven over de illegale handel in oudheden. Het tweetal wordt tegengewerkt door een machtige organisatie die banden blijkt te hebben met de Orde van Malta en het Vaticaan. Ze komen steeds dichter bij de sleutel, maar ze zijn er nog lang niet… In filmisch geschreven scènes voert Tom Vanderlaken de lezer mee langs bestaande locaties en echte documenten, en geeft hij een blik achter de schermen bij organisaties als de CIA. Zo ontvouwt zich in ‘De geheime oorsprong’ een verhaal over onze echte oorsprong en een daadwerkelijk gevaar dat de mensheid bedreigt. ‘De geheime oorsprong’ kan worden besteld via de Boekwinkel van het RMO.

Bekijk de promotievideo van 2:41: Boektrailer: De geheime oorsprong – Tom Vanderlaken.
Bekijk de video van 50:24: Boekpresentatie door Tom Vanderlaken in het RMO.

Musée Champollion te Grenoble

Het landgoed van de familie Champollion te Vif.

Op zaterdag 5 juni 2021 werden in het Franse dorpje Vif, vlakbij de stad Grenoble, de deuren geopend van een museum dat is gewijd aan de geboorte van de egyptologie. Dit nieuwe Musée Champollion is gehuisvest in het voormalige landgoed van de familie Champollion. Het heeft een eigen park van twee en een halve hectare en een woonhuis met bijgebouwen. In het museum wordt een eerbetoon gebracht aan twee illustere broers. Jean-François Champollion (1790-1832), de ontcijferaar van het hiërogliefenschrift, mag worden beschouwd als de vader van de egyptologie. Zijn twaalf jaar oudere broer Jacques-Joseph Champollion-Figeac (1778-1867) was ook een intellectueel. Hij staat bekend als geschiedkundige, taalkundige, paleograaf, archeoloog en professor aan de Universiteit van Grenoble.

Lees het franstalige artikel: Musée Champollion à Grenoble prêt à ouvrir ses portes au public.
Lees het franstalige artikel: Le Musée Champollion est ouvert!
Bekijk de franstalige video van 5:55: Aux origines de l’égyptologie | Une affaire patrimoniale | Musée Champollion à Vif.

Video online lezing ‘Women in Predynastic Egypt’

Prehistorisch beeldje van een vrouw – Brooklyn Museum, New York.

Egyptologe Joanne Backhouse is verbonden aan de Universiteit van Liverpool. Zij is gespecialiseerd in Egyptische voorstellingen van de vrouw in zowel reliëfs als beelden. In een online lezing voor de ‘Explorers Club’ op zondag 11 april 2021 ging zij in op voorstellingen van vrouwen in de Egyptische prehistorie. De meeste voorstellingen zijn afkomstig uit graven en omvatten beeldjes, beschilderd aardewerk en in mindere mate linnen lijkwaden. Hoewel divers, zijn er een aantal hoofdthema’s, de nadruk op de seksuele kenmerken van de vrouwelijke vorm, het gebruik van het lichaam als ondergrond voor decoratie en het belang van haardracht. Verscheidene voorstellingen tonen een typische houding. Vrouwen worden weergegeven met opgeheven armen.

Bekijk de engelstalige lezing van 1:38:20: Women in Predynastic Egypt.

Mummie van een zwangere vrouw ontdekt

Op donderdag 29 april 2021 werd bekend gemaakt dat Poolse wetenschappers denken een wereldprimeur in handen te hebben met de ontdekking van een mummie met een foetus in de buik. Aanvankelijk werd gedacht aan de stoffelijke resten van een Egyptische priester die leefde rond het begin van onze jaartelling. Nadat röntgenfoto’s van de mummie waren gemaakt, bleek het om de mummie van een vrouw te gaan. Op röntgenfoto’s was ook een kleine voet te zien. Onderzoekers stelden daarna vast dat er zich een foetus in het lichaam van de gemummificeerde vrouw bevindt. De vrouw moet een leeftijd hebben bereikt van ongeveer twintig jaar. Het onderzoeksteam spreekt over een unieke vondst. Voor zo ver bekend is dit de enige mummie ter wereld waarbij een foetus is vastgesteld. De foetus zou tussen de 26 en 30 weken oud zijn geweest op het moment dat de vrouw overleed. Het is nog onduidelijk wat haar precies het leven heeft gekost. Onderzoekers hopen dat alsnog te kunnen achterhalen. De mummie werd in de 19de eeuw naar Polen gehaald en sindsdien tentoongesteld in het Nationaal Museum in Warschau.

Lees het artikel: Poolse wetenschappers ontdekken voor het eerst zwangere mummie.

De recentelijk vrijgegeven onderzoeksresultaten zijn het gevolg van een grootschalig interdisciplinair project dat in 2015 is opgezet door Kamila Braulińska en Wojciech Ejsmond. In samenwerking met bioarcheoloog Marzena Ożarek-Szilke, hebben de Poolse egyptologen met succes hun onderzoek omgezet van idee in realiteit. Hun onderzoek is gericht op het zoeken naar de aanwezigheid van neoplastische ziekten (tumoren) in Egyptische mummies. De eerste fase van het project omvat het niet-invasieve onderzoek van verschillende mummies met behulp van computertomografie (CT) en röntgenstraling. In het totaal worden 42 mummies aan een onderzoek onderworpen. Het betreft zowel menselijke als dierlijke mummies, evenals hun onderdelen (handen, hoofd, voeten). Een deel van de objecten wordt in bruikleen verstrekt door de Universiteit van Warschau en bewaard in het Nationaal Museum in Warschau. Er zijn ook bruiklenen gegeven door het Etnografisch Museum in Warschau (een gemummificeerde hand) en het Musée du Louvre uit Parijs (een gemummificeerde kat, krokodil en ram). De scan-gegevens verkregen uit deze eerste onderzoeksfase zullen worden gebruikt om te werken aan reconstructies van het uiterlijk van de gemummificeerde mensen en dieren toen ze nog leefden. De tweede fase van het mummieproject in Warschau omvat de toepassing van micro-invasieve endoscopische technieken die nodig zijn om kleine weefselmonsters van de mummies te verzamelen. De monsters zullen nauwkeurige laboratoriumanalyses ondergaan, inclusief genetische tests naar DNA.

Lees meer over het Warsaw Mummy Project.