Boek ‘De geheime oorsprong’

Tom Vanderlaken in het Rijksmuseum van Oudheden.

Op donderdag 24 juni 2021 presenteerde schrijver Tom Vanderlaken zijn nieuwste boek ‘De geheime oorsprong’ in de Taffehzaal van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Het boek kan worden gekwalificeerd als historische fictie vol spanning, mysterie, geschiedenis en sfeer. In deze ‘true quest’ bestaan de meeste aanwijzingen echt, waaronder de Taffeh tempel en andere oudheden in het Leidse museum. De queeste over drie continenten grijpt terug naar de Leidse bronnen, roept fascinerende vragen op en werpt een nieuw licht op antieke bronnen. Een aanrader voor de lezers van Dan Brown en Jeroen Windmeijer.

Wanneer de Franse verzamelaar Nicolas Dampierre op een geheimzinnige code stuit die te maken heeft met de verdwenen oertekst van het scheppingsverhaal, gaat hij onverwijld op onderzoek uit. Hij ontmoet de Italiaanse journaliste Gina Chimanti, die een artikel wil schrijven over de illegale handel in oudheden. Het tweetal wordt tegengewerkt door een machtige organisatie die banden blijkt te hebben met de Orde van Malta en het Vaticaan. Ze komen steeds dichter bij de sleutel, maar ze zijn er nog lang niet… In filmisch geschreven scènes voert Tom Vanderlaken de lezer mee langs bestaande locaties en echte documenten, en geeft hij een blik achter de schermen bij organisaties als de CIA. Zo ontvouwt zich in ‘De geheime oorsprong’ een verhaal over onze echte oorsprong en een daadwerkelijk gevaar dat de mensheid bedreigt. ‘De geheime oorsprong’ kan worden besteld via de Boekwinkel van het RMO.

Bekijk de promotievideo van 2:41: Boektrailer: De geheime oorsprong – Tom Vanderlaken.
Bekijk de video van 50:24: Boekpresentatie door Tom Vanderlaken in het RMO.

Musée Champollion te Grenoble

Het landgoed van de familie Champollion te Vif.

Op zaterdag 5 juni 2021 werden in het Franse dorpje Vif, vlakbij de stad Grenoble, de deuren geopend van een museum dat is gewijd aan de geboorte van de egyptologie. Dit nieuwe Musée Champollion is gehuisvest in het voormalige landgoed van de familie Champollion. Het heeft een eigen park van twee en een halve hectare en een woonhuis met bijgebouwen. In het museum wordt een eerbetoon gebracht aan twee illustere broers. Jean-François Champollion (1790-1832), de ontcijferaar van het hiërogliefenschrift, mag worden beschouwd als de vader van de egyptologie. Zijn twaalf jaar oudere broer Jacques-Joseph Champollion-Figeac (1778-1867) was ook een intellectueel. Hij staat bekend als geschiedkundige, taalkundige, paleograaf, archeoloog en professor aan de Universiteit van Grenoble.

Lees het franstalige artikel: Musée Champollion à Grenoble prêt à ouvrir ses portes au public.
Lees het franstalige artikel: Le Musée Champollion est ouvert!
Bekijk de franstalige video van 5:55: Aux origines de l’égyptologie | Une affaire patrimoniale | Musée Champollion à Vif.

Video online lezing ‘Women in Predynastic Egypt’

Prehistorisch beeldje van een vrouw – Brooklyn Museum, New York.

Egyptologe Joanne Backhouse is verbonden aan de Universiteit van Liverpool. Zij is gespecialiseerd in Egyptische voorstellingen van de vrouw in zowel reliëfs als beelden. In een online lezing voor de ‘Explorers Club’ op zondag 11 april 2021 ging zij in op voorstellingen van vrouwen in de Egyptische prehistorie. De meeste voorstellingen zijn afkomstig uit graven en omvatten beeldjes, beschilderd aardewerk en in mindere mate linnen lijkwaden. Hoewel divers, zijn er een aantal hoofdthema’s, de nadruk op de seksuele kenmerken van de vrouwelijke vorm, het gebruik van het lichaam als ondergrond voor decoratie en het belang van haardracht. Verscheidene voorstellingen tonen een typische houding. Vrouwen worden weergegeven met opgeheven armen.

Bekijk de engelstalige lezing van 1:38:20: Women in Predynastic Egypt.

Mummie van een zwangere vrouw ontdekt

Op donderdag 29 april 2021 werd bekend gemaakt dat Poolse wetenschappers denken een wereldprimeur in handen te hebben met de ontdekking van een mummie met een foetus in de buik. Aanvankelijk werd gedacht aan de stoffelijke resten van een Egyptische priester die leefde rond het begin van onze jaartelling. Nadat röntgenfoto’s van de mummie waren gemaakt, bleek het om de mummie van een vrouw te gaan. Op röntgenfoto’s was ook een kleine voet te zien. Onderzoekers stelden daarna vast dat er zich een foetus in het lichaam van de gemummificeerde vrouw bevindt. De vrouw moet een leeftijd hebben bereikt van ongeveer twintig jaar. Het onderzoeksteam spreekt over een unieke vondst. Voor zo ver bekend is dit de enige mummie ter wereld waarbij een foetus is vastgesteld. De foetus zou tussen de 26 en 30 weken oud zijn geweest op het moment dat de vrouw overleed. Het is nog onduidelijk wat haar precies het leven heeft gekost. Onderzoekers hopen dat alsnog te kunnen achterhalen. De mummie werd in de 19de eeuw naar Polen gehaald en sindsdien tentoongesteld in het Nationaal Museum in Warschau.

Lees het artikel: Poolse wetenschappers ontdekken voor het eerst zwangere mummie.

De recentelijk vrijgegeven onderzoeksresultaten zijn het gevolg van een grootschalig interdisciplinair project dat in 2015 is opgezet door Kamila Braulińska en Wojciech Ejsmond. In samenwerking met bioarcheoloog Marzena Ożarek-Szilke, hebben de Poolse egyptologen met succes hun onderzoek omgezet van idee in realiteit. Hun onderzoek is gericht op het zoeken naar de aanwezigheid van neoplastische ziekten (tumoren) in Egyptische mummies. De eerste fase van het project omvat het niet-invasieve onderzoek van verschillende mummies met behulp van computertomografie (CT) en röntgenstraling. In het totaal worden 42 mummies aan een onderzoek onderworpen. Het betreft zowel menselijke als dierlijke mummies, evenals hun onderdelen (handen, hoofd, voeten). Een deel van de objecten wordt in bruikleen verstrekt door de Universiteit van Warschau en bewaard in het Nationaal Museum in Warschau. Er zijn ook bruiklenen gegeven door het Etnografisch Museum in Warschau (een gemummificeerde hand) en het Musée du Louvre uit Parijs (een gemummificeerde kat, krokodil en ram). De scan-gegevens verkregen uit deze eerste onderzoeksfase zullen worden gebruikt om te werken aan reconstructies van het uiterlijk van de gemummificeerde mensen en dieren toen ze nog leefden. De tweede fase van het mummieproject in Warschau omvat de toepassing van micro-invasieve endoscopische technieken die nodig zijn om kleine weefselmonsters van de mummies te verzamelen. De monsters zullen nauwkeurige laboratoriumanalyses ondergaan, inclusief genetische tests naar DNA.

Lees meer over het Warsaw Mummy Project.

Amenhotep III nader bekeken

Amenhotep III in de Loeksortempel.

De Epigraphic Survey van het Oriental Institute, is gehuisvest in het Chicago House in Loeksor. Sinds jaar en dag is het onderzoeksteam in Loeksor actief op het vlak van epigrafie. Ook in de moderne epigrafie blijft de noodzaak bestaan van het nauwkeurig observeren en interpreteren van een inscriptie door een egyptoloog. De wetenschappelijke kennis over historisch belangrijke kenmerken worden daarbij benut. De onderzoeker weet storende elementen zoals beschadigingen of verkleuringen te herkennen. Het resultaat van deze waarnemingen en interpretaties levert een hoogwaardige facsimile-lijntekening op. Met dit leidende principe nog steeds in gedachten, zijn door de jaren heen technische hulpmiddelen ingezet door het Chicago House. Als een prachtig voorbeeld werd eind april 2021 het epigrafisch onderzoek aan het reliëf van Amenhotep III, die geknield is weergegeven voor de god Amon, in detail besproken. Dit beroemde reliëf kan worden bewonderd achterin in de Loeksortempel.

Lees het engelstalige artikel en zoom tot in detail in op de daar weergegeven foto van de reliëfvoorstelling van Amenhotep III: Documenting the Amenhotep III Wall Scene LD177 at Luxor Temple.

110 graven ontdekt in de Nijldelta

Op woensdag 28 april 2021 werd bekend gemaakt dat op de archeologische site Kom el-Choelgan, in het midden van de Egyptische Nijldelta, 110 graven zijn blootgelegd. Daarvan dateren 68 ovale graven uit wat de Boeto-Maädi cultuur wordt genoemd, van circa 3900 tot 3200 v.Chr.. Deze prehistorische cultuur loopt min of meer parallel aan de Opper-Egyptische Naqada I en II cultuur. In sommige graven zijn menselijke resten gevonden van zowel volwassenen als van kinderen. In een graf is zelfs een baby begraven in een groot aardewerken vat. Verder vonden de archeologen in de graven ongedecoreerde aardewerken grafbijgiften. In de directe omgeving van de begraafplaats vond men ook de restanten van ovens voor het vervaardigen van aardewerk vazen, amuletten en sieraden. Vijf andere ovale graven dateren uit de periode tussen 3200 tot 3000 v.Chr.. Dat komt overeen met de Naqada III cultuur in Opper-Egypte.
Ook zijn op de archeologische site 37 rechthoekige graven uit de Hyksosperiode, daterend tussen 1710 en 1550 v.Chr., aangetroffen.

Lees het artikel: Archeologen vinden in Egypte 110 tombes met menselijke resten.
Lees ook: 110 graftombes opgegraven in Egypte, ook babyresten gevonden.
Op 28 april 2021 gaf Huub Pragt een reactie in het NPO Radio 5 programma.
Luister naar het interview van 9:20 vanaf 1:45:07: Open Huis.

Grand Egyptian Museum open in september 2021

Grand Egyptian Museum

Op basis van de uitspraken door Moestafa Waziri, het hoofd van de Egyptische Hoge Raad van Oudheden, voor NRC-Handelsblad, komt de openingsdatum voor het Grand Egyptian Museum nu steeds dichterbij. De maand september 2021 is nu genoemd.

Lees twee artikelen uit NRC Handelsblad van dinsdag 20 april 2021 over de nieuwe musea in Caïro:

Een nieuw museum als boost voor de Egyptische nationale trots en het toerisme.

Enorme verhuisoperatie van oudheden in Egypte.

Egypt’s Lost Golden City ontdekt in 1934-1935

Het Franstalige wetenschappelijke tijdschrift Fouilles de l’Institut Français du Caire, deel 11 uit 1935 maakt duidelijk dat de Franse archeologen Clément Robichon en Alexandre Varille in de periode tussen 9 december 1934 en 31 maart 1935 Egypt’s ‘Lost Golden City’ hebben opgegraven. In hun wetenschappelijke rapport komen de beide Fransen tot de conclusie dat de nederzetting die zij hebben ontdekt, dateert uit de tijd van Amenhotep III. Dit is gebaseerd op het feit dat zij tichelstenen aantroffen met de cartouche van deze farao uit de 18de dynastie. Ook zijn verscheidene beschilderde vazen in de woonhuizen aangetroffen. Daarnaast constateerden Robichon en Varille dat een deel van de nederzetting uit werkplaatsen bestond. Zij beschrijven dit gebied als volgt: Non loin de là, les ouvriers des ateliers logeaient dans un quartier de masures qui semble limité par des murs ondulés. De gebouwen en gegolfde muren van de nederzetting werden door de archeologen als zeer kwetsbaar beschouwd. Nadat zij hun vondst hadden gefotografeerd en gepubliceerd hebben de Franse archeologen de nederzetting bewust onder zand bedolven. Deze archeologische site is in het najaar van 2020 herontdekt.

Lees het opgravingsverslag in FIFAO, tome XI.

Thebaanse nederzetting ontdekt

De Thebaanse nederzetting. Foto: Daily News Egypt

Op donderdag 8 april 2021 werd bekend gemaakt dat op de westoever van Loeksor een nederzetting is opgegraven die dateert uit de tijd van Amenhotep III uit de 18de dynastie. De archeologische site is direct ten noorden gelegen van Medinet Haboe, de dodentempel van Ramses III. Het opgravingsterrein ligt feitelijk tussen Medinet Haboe en de dodentempel van Amenhotep III. Deze laatste locatie is vooral bekend van de twee zitbeelden van de farao die als de Memnonkolossen worden aangeduid.

De archeologische site is vanaf de weg goed zichtbaar, het ligt namelijk schuin tegenover het loket van het ticketoffice waar toeristen terecht kunnen voor het kopen van entreebewijzen tot de tempels en graven op de Thebaanse westoever. Het nu blootgelegde terrein heeft de oppervlakte die overeenkomt met een voetbalveld.
De opgravingen zijn in september 2020 begonnen met de bedoeling de resten terug te vinden van de dodentempel van Toetanchamon. Ook farao Eje, de opvolger van Toetanchamon, heeft zijn dodentempel in deze omgeving gebouwd. Binnen enkele weken stuitten de archeologen tot hun grote verrassing op een raamwerk aan gebouwen uit tichelsteen, in de zon gedroogde kleiblokken. Wat men tot dusver had opgegraven bleek een woonplaats te zijn voor hoge ambtenaren uit de tijd van Amenhotep III. De plaats is opmerkelijk goed bewaard gebleven, met vrijwel complete muren. In enkele kamers van de huizen zijn gebruiksvoorwerpen aangetroffen.

De belangrijkste vondst tot nu toe is een grote amfoor met daarin de restanten van gekookt vlees. Het draagt een belangrijk opschrift in hiëratisch schrift: Regeringsjaar 37, vlees voor het derde Heb Sed-festival uit het slachthuis van het vee van Cha, bereid door de slager Ioewy. Deze waardevolle informatie geeft ons niet alleen de namen van twee mensen die in deze plaats woonden. Het bevestigt dat de plaats actief werd bewoond in de laatste regeringsjaren van farao Amenhotep III.

Lees het artikel: Archeologen graven grote nederzetting op bij Luxor.
Lees het artikel: Faraostad gevonden bij Luxor: ‘Grootste ontdekking sinds graf Toetanchamon’.
Lees het artikel: Egyptian archaeological mission discovers ‘Lost Golden City’ in Luxor.