Oplegger ontworpen voor het verplaatsen van de mummie van Merenptah.

Op zaterdag 3 april 2021 werden de mummies van de grote Egyptische farao’s officieel verplaatst van het Egyptisch Museum aan het Tahrirplein in het centrum van de stad Caïro naar het zeven kilometer naar het zuiden gelegen Museum of Egyptian Civilization in de Caireense buitenwijk Fustat. Deze bijzondere gebeurtenis in Egypte kreeg de titel ‘Gouden Parade van de Farao’s’. Het gaat om de verplaatsing van de mummies van 18 farao’s en van 4 koninginnen. Voor deze feestelijke gelegenheid werd de route van het ene naar het andere museum rijkelijk versierd. Ook werd het militaire fanfare corps ingezet en begeleidden vele ruiters te paard de lichamen van de overleden Egyptische vorsten. De mummies werden op speciaal aangepaste opleggers vervoerd.

Lees het artikel: Egypt’s highly anticipated royal mummies parade set for 3 April.
Lees ook: Tunisian actress Hend Sabry to accompany Royal Egyptian Mummies’ parade.
Lees ook: Royal Mummies Parade is Egypt’s biggest promotion.
Lees het verslag in de Volkskrant van zondag 4 april 2021: ‘Gouden parade’ door Cairo: 22 mummies verhuizen van museum.

Foto: Papyrus Carlsberg Collection – University of Copenhagen

De Deense egyptologe Sofie Schiødt is verbonden aan de Universiteit van Kopenhagen. Op vrijdag 5 maart 2021 onthulde zij in een interview voor Live Science dat zij tijdens haar promotieonderzoek is gestuit op de oudste Egyptische tekst die een nauwkeurige beschrijving geeft van hoe een lichaam moet worden gemummificeerd. De papyrus staat bekend als Papyrus Louvre-Carlsberg. Het is een bijna 6 meter lang medisch manuscript, dat zich voornamelijk richt op kruidengeneeskunde en huidaandoeningen. Eerder onderzoek naar de oude medische tekst werd bemoeilijkt door het feit dat deze in meerdere stukken is opgesplitst. Een daarvan is gehuisvest in de Papyrus Carlsberg-collectie van de universiteit, terwijl een ander gedeelte wordt bewaard in het Louvre in Parijs. Deze twee delen maakten eerder nog onderdeel uit van privécollecties en de verblijfplaats van verschillende andere gedeeltes van de papyrus blijft vooralsnog onbekend. Naar nu blijkt bevat de papyrus ook een korte sectie over methoden voor de balseming van het lichaam. Het fragment beschrijft nauwgezet hoe het gezicht van een overledene kan worden bewaard.

Lees het artikel: Oldest Known Mummification Manual Reveals How Egyptians Embalmed the Face.

Huisdier hond begraven in Berenike – foto Marta Osypińska

Op maandag 25 januari 2021 werden de verrassende resultaten bekend gemaakt van een opgravingscampagne in Berenike, een Romeinse havenstad aan de Egyptische Rode Zeekust. Archeologen hebben de oudste begraafplaats voor huisdieren ontdekt. De oude Egyptenaren staan ​​erom bekend talloze heilige dieren moedwillig te hebben gedood om ze vervolgens te mummificeren. De dieren die zijn aangetroffen in de begraafplaats van Berenike vertonen echter geen tekenen dat ze zijn gestorven door toedoen van mensen. In plaats daarvan vonden de onderzoekers juist oude, zieke en misvormde dieren die langdurig moeten zijn gevoerd en verzorgd. Ze vonden dieren die heel zorgvuldig zijn begraven. De dieren werden in een slaaphouding gelegd – soms in een dekentje gewikkeld. De onderzoekers denken nu dat de dieren in het Romeins-Egyptische Berenike geen eerbetoon aan de goden waren, maar gewoon huisdieren. Onder de 585 dieren die zijn opgegraven, bevinden zich 536 katten, 32 honden, 15 apen, een vos en een valk. Opvallend is ook dat geen van deze dieren werd gemummificeerd. Sommigen dieren werden wel in een geïmproviseerd omhulsel geplaatst. Zo was een grote hond gewikkeld in een mat van palmbladeren en had iemand voorzichtig twee helften van een grote wijnamfoor op zijn lichaam gelegd, gelijkend op een mummiekist.

Lees het wetenschappelijke artikel in het tijdschrift World Archaeology: ANCIENT PETS. The health, diet and diversity of cats, dogs and monkeys from the Red Sea port of Berenice (Egypt) in the 1^st-2^nd centuries AD.

De mummie van de Thebaanse vrijheidsstrijder en koning Seqenenra Tao II werd samen met de mummies van farao’s uit het Nieuwe Rijk in 1881 in Loeksor ontdekt in de cachette DB320. De mummie werd aan het begin van de 20^ste eeuw uit de doeken gedaan. Al snel werd duidelijk dat het hoofd van de mummie van Seqenenra Tao II vijf diepe wonden vertoonde. Onder wetenschappers is langdurig gedebatteerd over de exacte doodsoorzaak. Verscheidene onderzoeken – waaronder een röntgenonderzoek in de jaren zestig – toonden aan dat de overleden koning weliswaar ernstige hoofdwonden had opgelopen, maar andere verwondingen aan zijn lichaam werden niet vastgesteld. Zijn mummie lijkt ook haastig te zijn gebalsemd. De Röntgenfoto’s laten zien dat er geen poging was gedaan om de hersenen te verwijderen of extra linnen aan de schedel of ogen toe te voegen. Volgens James E. Harris en Kent Weeks, die destijds het forensisch onderzoek uitvoerden, is de mummie van Seqenenra Tao II de slechtst bewaarde van alle koningsmummies die in het Egyptisch Museum worden bewaard. Zij merkten daarbij op dat een vieze, olieachtige geur de ruimte vulde op het moment dat de mummiekist werd geopend. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het slechte balsemingsproces en de afwezigheid van het gebruik van het absorberende natron, waardoor er wat lichaamsvloeistoffen in de mummie achterbleven ten tijde van de begrafenis. Op basis hiervan werd tot 2009 aangenomen dat de koning ofwel was omgekomen in de strijd tegen de Hyksos ofwel in een samenzwering werd gedood tijdens zijn slaap. De Britse egyptoloog Garry Shaw onderwierp de verscheidene hypotheses over de mummie van de Thebaanse vorst aan een diepgaand onderzoek waarbij ook tekstuele bronnen en statistische gegevens zijn betrokken. Hij kwam tot de conclusie dat de meest waarschijnlijke oorzaak van Seqenenra’s dood een ceremoniële executie moet zijn geweest. In juli 2020 werd deze hypothese nog meer verfijnd. De Britse archeoloog en expert in gevechtstechnieken, Robert Mason, gaat ervan uit dat de Egyptische koning uit de 17^de dynastie aanvankelijk ernstig gewond is geraakt op het slagveld, maar uiteindelijk door zijn rivaal de Hyksos-leider om het leven is gebracht.

Bekijk de video van 3:22: Who was King Seqenenre Tao?

Op zaterdag 20 februari 2021 werd bekend gemaakt dat de Egyptische Sahar Saleem, hoogleraar radiologie aan de universiteit van Caïro, een opzienbarende vondst heeft gedaan aan de mummie van Seqenenra Tao II. CT-scans van de mummie onthullen nieuwe details over zijn hoofdletsel, inclusief voorheen niet-ontdekte laesies die de Egyptische balsemers vakkundig hebben weten te verbergen. De handen van de mummie waren gebogen en gebald, maar er zijn  geen verwondingen aan zijn onderarmen te zien. Saleem vermoedt daarom dat de handen van Seqenenra Tao II waren vastgebonden toen hij stierf. Hij zou mogelijk gevangen zijn genomen op het slagveld en daarna geëxecuteerd door meerdere personen.

Lees het artikel: Egyptian pharaoh was executed on the battlefield, mummy reveals.

Lees het wetenschappelijke rapport: Computed Tomography Study of the Mummy of King Seqenenre Taa II: New Insights Into His Violent Death.

De tentoonstelling Verbeelding van Egypte zou oorspronkelijk tot en met 28 februari 2021 te zien zijn in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Vanwege de tijdelijke sluiting van het museum, kon de tentoonstelling tot en met 14 december worden bezocht. Egyptoloog Daniel Soliman, conservator van de Egyptische afdeling van het museum, neemt u nu mee voor een korte online rondleiding over de tentoonstelling. In tien minuten tijd geeft hij u een indruk van de Europese, en in het bijzonder de Nederlandse beeldvorming van het oude Egypte. U ziet bijzondere wetenschappelijke publicaties, romans, schitterende prenten en aquarellen, foto’s en andere archiefstukken. Ze komen uit de omvangrijke Egyptische verzameling van de wetenschappelijke bibliotheek van het museum. Zoals een catalogus uit de 19^de eeuw en een fotoalbum uit 1906. Met deze rondleiding wordt de liefhebber van het RMO alsnog een blik in de tentoonstellingszalen gegund.

Bekijk de video van 10:32 Online rondleiding Verbeelding van Egypte.

Conservator Lara Weiss  van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden verzorgt op dinsdag 2 maart 2021 een gratis online lezing over het Egyptisch Museum in Caïro.

Het wereldberoemde Egyptisch Museum in Caïro huisvest de belangrijkste collectie Egyptische oudheden ter wereld. Het werd meer dan honderd jaar geleden opgericht als een van de eerste speciaal gebouwde musea buiten Europa. Nu het Grand Egyptian Museum (GEM) binnenkort zijn deuren vlakbij de piramides van Giza opent, en er nog veel meer musea werden gebouwd, leek het een goed moment om ook de rol van ‘de moeder van de Egyptische musea’ aan het Tahrir-plein in Caïro opnieuw te definiëren en plannen voor de toekomst te smeden. Hiervoor zocht het Egyptisch Museum in Caïro de samenwerking met vijf grote Europese musea met Egyptische collecties, waaronder het Rijksmuseum van Oudheden. In deze lezing zal conservator Lara Weiss over de achtergronden en resultaten van dit samenwerkingsproject vertellen, dat door de Europese Unie met € 3,1 miljoen wordt gesteund.

Tijd: 20.00 – 21.00 uur.

Iedereen kan deze lezing gratis volgen. U hoeft geen extra programma’s te downloaden of te installeren op uw computer. Na aanmelding ontvangt u een link, waarmee u via de browser op uw pc, laptop, tablet of smartphone de lezing kunt volgen. De uitzending is vanaf een kwartier voor aanvang online.

Aanmelden voor deze livestream via: Nieuws uit Caïro.

Het Dodenboek van de koopman Kenna wordt bewaard in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Deze papyrusrol heeft een lengte van 17,7 meter en is daarmee het langste manuscript in de collectie van het museum. De eerste directeur van het museum, Caspar Reuvens verwierf het in 1835 op een veiling bij Sotheby’s in Londen. Het maakte deel uit van de omvangrijke verzameling aan Egyptische oudheden die de Engelse consul-generaal in Alexandrië, Henry Salt, bijeen had gebracht. Het Dodenboek van Kenna was de laatste aanwinst van Caspar Reuvens. Op zijn reis naar huis stierf hij aan een beroerte, met het Dodenboek in zijn bagage.
Het was de Griekse kunsthandelaar Giovanni (Yanni) d’Athanasi die in opdracht van Henri Salt de vele objecten in Egypte had weten te verwerven. Zo werd ook het Dodenboek van Kenna door hem rond 1825 aan het licht gebracht. d’Athanai beschreef in een rapport hoe hij de papyrus had aangetroffen: niet opgerold, maar in twaalf stukken van elk anderhalve meter gevouwen en op de mummie van Kenna gelegd. De buitenste vellen hebben dan ook geleden door de hars waarmee de mummie was bedekt. Het lostrekken van de eerste drie vellen bij Sothebys, een tiental jaar later, zal het handschrift evenmin goed hebben gedaan. Het Dodenboek van Kenna is vooral van belang omdat het een van de oudst bekende exemplaren is. De wijze waarop de hiërogliefen zijn geschreven en de voorstellingen in de vignetten maken een datering rond 1350 v.Chr. tijdens de regering van Amenhotep III uit de 18^de dynastie zeer aannemelijk. Kenna wordt getoond als een corpulente, gedrongen gestalte met een pruik en kleding die kenmerkend is voor die tijdsperiode.
De Vereniging Rembrandt steunt de restauratie van het Dodenboek van Kenna. Dit langdurige project wordt sinds de zomer van 2018 mede mogelijk gemaakt dankzij het Van der Klaauw Fonds van de Vereniging Rembrandt.

Bekijk het interview met restaurator Juliet Baines uit begin februari 2021 van 5:25: Het dodenboek van Kenna – vijf vragen aan Juliet Baines.