Het borstharnas van Toetanchamon

Foto: Egyptian Ministry of Tourism and Antiquities

Op zaterdag 19 september 2020 maakte Eltayeb Abbas, de directeur van het Grand Egyptian Museum, bekend dat er naast 2000 zware objecten ook 54 kunstvoorwerpen zijn gearriveerd uit de collectie van Toetanchamon.
Te denken valt aan gouden sieraden en een beeld van verguld hout met de afbeelding van Toetanchamon op de rug van een zwart luipaard.

Het meest belangwekkende object dat vanaf nu tentoon wordt gesteld is wel het nooit eerder getoonde borstharnas van de jonggestorven farao. Dit pantser werd in 1922 in een zwaargehavende toestand aangetroffen door de Britse archeoloog Howard Carter. Het uit leer vervaardigde kledingstuk lag in een houten kist die stond opgesteld in de annexruimte van KV62, het graf van Toetanchamon. Carter beschreef dit borstharnas als ‘samengesteld uit schubben van dik getint leer (misschien rood en geel) bewerkt op een linnen basis, of voering, in de vorm van een … lijfje zonder mouwen’. Na de restauratie die meer dan een jaar in beslag heeft genomen, is het voorwerp dan nu eindelijk voor het museumpubliek te zien.

Lees het Engelstalige artikel: Egypt’s GEM conservation center conserves Tutankhamun’s cuirass which will be displayed for the 1st time.
Lees ook: “Amazing Revelation” Suggests King Tutankhamun Wore Battle Armor And Was Not A Feeble Child.
Bekijk de video van 3:00: King Tutankhamun may have been a boy soldier.

Nog eens 2000 objecten arriveren in het GEM

Het dubbelbeeld van Meryneith en Anoey

Op zaterdag 19 september 2020 werd bekend gemaakt dat twee granieten zuilen van farao Ramses II, elk met een hoogte van zes meter en een gewicht van dertien ton zijn gearriveerd op het bouwterrein van het Grand Egyptian Museum te Gizeh. Het museum ontving in de voorbije week nog veel meer zware artefacten, in het totaal betreft het 2000 objecten van verschillend formaat. Ze zijn afkomstig uit het Egyptisch Museum aan het Tahrirplein en uit de opgravingssite van Tell el-Yahoediyeh in de Delta. Een deel van deze voornamelijk uit graniet en basalt vervaardigde zuilen en beelden krijgen een plaats op het imposant architectonisch element van het GEM, de vide die de Grote Trap wordt genoemd. Ook het beroemde kalkstenen dubbelbeeld van Meryneith en zijn vrouw Anoey arriveerde in het GEM. Dit beeld werd in 2001 door de Leidse archeologen ontdekt te Sakkara. Meryneith was rentmeester en zonnepriester in de tijd van de farao’s Achnaton en Toetanchamon (1353-1323 v.Chr.).

Lees het Engelstalige artikel: Grand Egyptian Museum receives 2,000 artifacts.
Lees ook: Grand Egyptian Museum receives 2,000 artefacts for restoration, display.

Restauratie sfinxenallee

Ramsfinxen te Karnak

Op dinsdag 15 september 2020 inspecteerden de Egyptische minister van Toerisme en Oudheden Chaled el-Enany en Moestafa Waziri, secretaris-generaal van de Hoge Raad voor Oudheden, het restauratiewerk in Loeksor aan 29 ramsfinxen. Deze liggende beelden bevinden zich in het eerste hof achter de eerste pyloon van de tempel van Karnak. Deze beelden met het lichaam van een leeuw en de kop van een ram worden van hun plaats getild en op grote sokkels geplaatst die rusten op voetstukken van steen. Dit is vooral bedoeld om de beelden te beschermen tegen grondwater. Naar verwachting zal dit project medio 2021 zijn afgerond.

Lees het Engelstalige artikel: All you need to know about restoration works of 29 ram statues in Karnak Temples.

Intacte mummiekisten gevonden in Sakkara

Foto: Egyptian Ministry of Tourism and Antiquities

Op zondag 13 september 2020 werd bekend gemaakt dat meer dan 13 intacte en verzegelde mummiekisten zijn ontdekt in Sakkara. De beschilderde houten kisten zijn aangetroffen in een 11 meter diepe grafschacht. Op de bodem van de schacht bevonden zich drie afgesloten nissen. De mummiekisten dateren uit de Late Tijd en zijn ongeveer 2500 jaar oud. Alle mummiekisten vertonen nog hun oorspronkelijke verzegeling. Ze zijn dus niet geopend sinds ze in de oudheid in de zijnissen van de grafschacht zijn achtergelaten. De archeologen hebben het sterke vermoeden dat op deze locatie nog meer mummies begraven liggen.

Lees het Engelstalige artikel: More than 13 unopened coffins found in Saqqara.
Lees ook: Egyptian Authorities Have Discovered 13 Completely Sealed 2,500-Year-Old Coffins.

Bekijk ook de korte video van 21 seconden: Mummiekisten in Sakkara.

In oktober 2019 werd in El-Assasif op de westoever van Loeksor een spectaculaire vondst gedaan van een dertigtal Thebaanse mummiekisten.

Toetanchamon in Luik

Momenteel is tot en met zondag 3 januari 2021 in Luik de bijzondere tentoonstelling ‘Toetanchamon, de ontdekking van de vergeten farao’ te zien.

De kern van de tentoonstelling wordt gevormd door een replica van de grafkamer van Toetanchamon. Ook de voorwerpen die zich in het graf van Toetanchamon bevonden zijn grotendeels als replica’s te bewonderen. Vele andere Egyptische voorwerpen die worden getoond zijn echter authentiek. Deze zijn niet afkomstig uit het graf van de jonggestorven farao. Vele originele topstukken zijn in bruikleen gegeven door Europese musea of zijn afkomstig uit bijzondere privéverzamelingen. Het Koninklijk Paleis van België heeft ook een aandeel in de tentoonstelling. Voor het eerst worden namelijk persoonlijke objecten en foto’s getoond die in de jaren twintig van de vorige eeuw hebben toebehoord aan koningin Elisabeth.

De Egyptische voorwerpen zijn verspreid over 1800 m2 tentoonstellingsruimte en worden getoond in het prachtig ontworpen stationsgebouw Gare des Guillemins.

Musea in Egypte heropenen hun deuren

De musea in Egypte hebben na de sluiting in maart vanaf 1 september 2020 hun deuren weer voor bezoekers geopend.

Moamen Othman, hoofd van de museumsector bij het Ministerie van Oudheden, geeft daarbij aan dat alle maatregelen zijn genomen om het coronavirus te bestrijden. Othman legt uit dat om bezoekers de heropende musea te laten betreden, ze een gezichtsmasker moeten dragen en sociale afstand moeten bewaren. Het totale aantal bezoekers zal bij ieder museum worden gemonitord. Dit betekent voor alle musea in Egypte dat de helft van het normale maximum aantal bezoekers per dag zal worden toegelaten om opstoppingen te voorkomen. Daarbij komt dat het Museum in Malawi in de tussentijd een grondige renovatie heeft ondergaan. Het gloednieuwe Museum in Sjarm el Sjeich en het Museum in Hoergada stellen tijdelijk tien topstukken uit de verzameling van Toetanchamon tentoon. Deze objecten zijn in de zomer van 20202 vanuit Londen naar Egypte teruggebracht. In afwachting van de opening in 2021 van het Grand Egyptian Museum zijn de kunstschatten in de twee museum van de badplaatsen aan de Rode Zee ondergebracht. Lees ook het Engelstalige artikel: Egypt displays Tutankhamun treasures in Hurghada and Sharm el-Sheikh.

Lees het Engelstalige artikel: Egyptian museums to re-open

3D-beelden ontrafelen verborgen mysteriën in dierenmummies

Op vrijdag 21 augustus 2020 werd bekend gemaakt dat wetenschappers van Swansea University drie Egyptische dierenmummies digitaal hebben weten uit te pakken met behulp van een nieuwe en niet-invasieve 3D-röntgentechniek. Deze nieuwste techniek stelt archeologen in staat om 2000 jaar oude mummies tot in detail te ontleden zonder de kwetsbare lichamen te beschadigen. De oude Egyptenaren stonden bekend om hun balsempraktijken, waarbij ze zowel mensen als katten, honden, krokodillen en vogels mummificeerden. Vanaf de Late Tijd was het een gebruikelijke praktijk om gemummificeerde dieren aan de goden in tempels aan te bieden. Naar schatting zijn zo’n 70 miljoen dierenmummies gemaakt door tempelpriesters die alleen voor dit doel dieren fokten en gevangen hielden. De onderzoekers hebben de drie dierenmummies geanalyseerd met behulp van een techniek die röntgenmicro-CT-scanning wordt genoemd. Eerder onderzoek aan de mummies had al wel uitgewezen om welke dieren het zo gaan, maar meer dan dat was niet bekend.

Lees het Engelstalige artikel: 3D X-rays unravel mysteries hidden in ancient Egyptian mummies.
Lees ook het Engelstalige artikel: Ancient Egyptians mummified as many as 70 million animals.

Cleopatra weer bijna gevonden

De Egyptische Oudheidkundige Dienst kondigde in juli 2018 al aan dat een Egyptisch archeologisch team op het punt stond om opgravingswerkzaamheden te verrichten te Taposiris Magna die zouden kunnen leiden tot de ontdekking van het graf van de beroemde koningin Cleopatra VII. Egyptoloog Huub Pragt werd ook toen door verscheidene radiostations om zijn commentaar gevraagd. Lees het nieuwsbericht van maandag 30 juli 2018
Op donderdag 16 juli 2020 werd door het Britse televisiestation Channel 5 een documentaire uitgezonden, The Hunt for Cleopatra’s Tomb. De Britse egyptoloog Glenn Godenho bespreekt er de voornaamste archeologische ontdekkingen die in de afgelopen jaren zijn gedaan in en rondom het tempelcomplex van Taposiris Magna. Deze ontdekkingen zouden duidelijke aanwijzingen vormen voor de aanwezigheid van het graf van koningin Cleopatra VII. De tempel van Taposiris Magna dateert uit de Ptolemaeën Tijd en bevindt zich op ongeveer 40 kilometer ten westen van de stad Alexandrië op een heuvel voor de Middellandse Zeekust. 

De zoektocht naar het graf van Cleopatra begon in 2009 onder leiding van Kathleen Martinez. Opmerkelijk is dat zij geen archeologe is, maar een misdaad advocate uit de Dominicaanse Republiek. De destijds ‘Onvermijdelijke’ Zahi Hawass gaf haar, tegen alle verwachtingen in, toch toestemming om een opgraving te starten. Dit archeologisch onderzoek zou volgens hem maar twee maanden in beslag gaan nemen. Hawass was er destijds ook van overtuigd dat het graf van Cleopatra zich onder de tempelvloer van Taposiris Magna zou bevinden.
Bekijk de video uit mei 2009 waarin Hawass zijn overtuiging uitspreekt over Taposiris Magna als de waarschijnlijk vindplaats voor het graf van Cleopatra: The Search for Antony and Cleopatra.
Tien jaar later is hij echter op deze aanname teruggekomen. Lees het artikel door Hawass uit januari 2019 waarin hij zich keert tegen de theorie van Martinez: Fake news of Cleopatra.

Philensis I decreet
Vele seizoenen achtereen kreeg Kathleen Martinez toestemming om verder te zoeken naar het graf van Cleopatra. In 2015 ontdekten de archeologen uit haar team een fragment van een stèle uit kalksteen met de tekst die bekend staat als het Philensis I decreet. Verscheidene fragmenten van stèles met deze tekst zijn ook in andere Ptolemaeïsche tempels in Egypte aangetroffen. Het decreet is opgesteld zowel in het Grieks als in het Demotisch en werd uitgevaardigd naar aanleiding van de troonsbestijging van een nieuwe Apis-stier. Dit decreet werd door Ptolemaeus V uitgevaardigd in Memphis in het jaar 185 v.Chr. Dat is 134 jaar voordat koningin Cleopatra VII als 18-jarige op de Egyptische troon kwam. Zij heeft zelf nog 21 jaar geregeerd en pleegde zelfmoord in 30 v.Chr.
Martinez zegt echter over de vondst van dit Philensis I decreet fragment: ‘It confirms my theory about the importance of Taposiris Magna as a sacred temple during Cleopatra’s time.’ Wanneer zij met ‘Cleopatra’s time’ de periode van de driehonderd jaar die bekend staat als de Ptolemaeën Tijd bedoelt, dan is daar nog net wat voor te zeggen.

In de winter van 2018 werd melding gemaakt van de vondst van twee anonieme mummies binnen de muren van de tempel. Op de zwaar beschadigde mummies werden nog enkele restjes bladgoud aangetroffen. In deze video is een geëmotioneerde Martinez te zien die de ontdekking van de twee mummies wereldkundig maakt.

Luister hier naar het korte interview dat Huub Pragt gaf op donderdag 16 juli 2020 voor BNR-Nieuwsradio.

Egyptologische bibliotheek geveild

Op dinsdag 16 juni 2020 wordt bij het veilinghuis Burgerdijk & Niermans in Leiden de egyptologische bibliotheek van wijlen Prof. Dr. J.F. Borghouts geveild.

Joris Borghouts (1939-2018) werd in 1985 benoemd tot Hoogleraar in de Egyptologie aan de Universiteit Leiden. Hij was zowel een specialist op het vlak van de Egyptische taalkunde als de Egyptische religie.

In 2004 ging hij met emeritaat en bleef als gastmedewerker/research fellow verbonden aan het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO) in Leiden. Zijn enorme kennis en brede belezenheid in de Egyptische teksten was ongeëvenaard, inclusief de late vormen van het Oudegyptisch: Demotisch en Koptisch. In 1974 verscheen van zijn hand bij uitgeverij Fibula-van Dishoeck het bekende Nederlandstalige boek Egyptische Sagen en Verhalen. Tot zijn belangrijkste wetenschappelijke publicaties behoren zijn bloemlezing Ancient Egyptian Magical Texts, Leiden 1978, en zijn Middelegyptische grammatica in twee delen, Egyptian: An Introduction to the Writing and Language of the Middle Kingdom, Leiden en Leuven 2010.

Bekijk de kavels in de veilingcatalogus van veilinghuis Burgersdijk & Niermans.