Zitbeeld van de arbeider Pendoea en zijn vrouw Nefertari – Museo Egizio Turijn

Sinds de 2 april 2024 is de zaal van het Museo Egizio in Turijn met topstukken uit Deir el-Medina volledig heringericht. Een brede en interdisciplinaire werkgroep binnen het Museo Egizio heeft nieuw onderzoek gedaan naar de objecten die afkomstig zijn uit het beroemde Egyptische arbeidersdorp. Deir el-Medina was de thuisbasis van een gemeenschap van ambachtslieden die verantwoordelijk waren voor het uithakken en decoreren van de koningsgraven in het nabijgelegen Dal der Koningen. De context is uniek omdat het de overblijfselen van een heel dorp, een votiefgebied en een begraafplaats met enkele van de mooiste niet-koninklijke graven in Egypte bewaart. De site is vooral belangrijk omdat deze de meeste informatie biedt over het dagelijks leven in het oude Egypte. Tussen 1905 en 1909 werden er opgravingen uitgevoerd door de Italiaanse Archeologische Missie onder leiding van Ernesto Schiaparelli.

Lees het artikel: The new arrangement of Room 6 Deir el-Medina is now open to the public.

Mohamed Ismail Khaled – Secretaris-Generaal Egyptische Hoge Raad van Oudheden

Op donderdag 14 maart 2024 kwam het bericht naar buiten dat de Egyptische minister van Oudheden een ingrijpende beslissing heeft genomen. Sinds 2017 leidde Moestafa Waziry de Egyptische Hoge Raad van Oudheden, beter bekend onder Supreme Council of Antiquities (SCA). Waziry volgde destijds Khaled el-Enani en diens voorganger Mamdouh el-Damaty op. In 2023 kreeg Waziry vooral in Nederland bekendheid vanwege zijn omstreden besluit de Nederlandse Archeologische Missie niet langer welkom te laten zijn in Sakkara. De officiële reden van zijn vertrek is echter veroorzaakt door het feit dat hij veel kritiek te verduren kreeg vanwege zijn beslissing in februari 2024 om de granieten bouwblokken aan de voet van de piramide van Menkaoera te herstellen naar de oorspronkelijke positie op de piramide. Dit project werd geannuleerd nadat een internationale commissie, onder leiding van Zahi Hawass, dit idee unaniem had verworpen.

De nieuwe Secretaris-Generaal is Mohamed Ismail Khaled (1978). Khaled begon zijn carrière als inspecteur bij de SCA in Gizeh. Hij heeft zijn wetenschappelijke sporen vooral verdiend als het hoofd van de Egyptisch-Duitse archeologische missie in Aboesir. Hij leidde de baanbrekende ontdekking van de kamers in de piramide van Sahoera.

Lees het artikel: PM Madbouly appoints Mohamed Ismail Khaled secretary-general of Egypt’s Supreme Council of Antiquities.
Lees ook: Un nouveau secrétaire général du Conseil Suprême des antiquités suite à l’affaire Mykérinos.

Arsinoe IV

Arsinoë IV was de jongere zus van de beroemde Cleopatra VII. Cleopatra zag Arsinoë als een bedreiging voor de Egyptische troon. Volgens de geschiedschrijver Flavius Josephus liet Cleopatra’s nieuwe liefde, Marcus Antonius, Arsinoë in 41 v.Chr. op de traptreden van de tempel van Artemis vermoorden. In 1904 vonden archeologen langs de Koureten-straat in het centrum van Efese een octagonaal monument met een hoogte van 13 meter. Het monument was voorzien van een piramidaal dak en mag worden gedateerd uit de tweede helft van de 1^e eeuw v.Chr. Gezien de ligging en de monumentale uitwerking moet het gebouwd zijn voor een belangrijk persoon, maar er zijn geen opschriften gevonden. De achthoekige vorm wordt soms vergeleken met de Pharos, de vuurtoren van Alexandrië. Het piramidale dak en twee marmeren kandelaars uitgewerkt als palmbladeren worden in verband gebracht met Egypte. Het graf is al in de oudheid geplunderd, maar er bevond zich nog een sarcofaag met een intact skelet. De schedel werd in 1926 opgemeten, maar is tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren geraakt. Aan het begin van de jaren ’90 onderzocht de Oostenrijkse Hilke Thür het graf opnieuw. De skeletresten bleken toe te behoren aan een slanke, jonge vrouw die tussen de 15 en 17 jaar oud moet zijn geweest toen ze kwam te overlijden. Thür identificeerde de stoffelijke resten als die van Arsinoë IV. De leeftijd van de overledene komt echter niet overeen met de geschatte leeftijd van Arsinoë bij haar overlijden in 41 v.Chr., terwijl ook de zogenaamde Egyptische elementen van het graf weinig doorslaggevend zijn. In februari 2013 werden de resultaten van een DNA-onderzoek aan het botmateriaal bekend gemaakt. Ondanks kritische geluiden uit de wetenschappelijke wereld achtte Thür de kans nog steeds erg groot dat het daadwerkelijk om de stoffelijke resten gaat van de zus van Cleopatra.

Op woensdag 13 maart 2024 werd bekend gemaakt dat ook de Oostenrijkse archeologen Peter Scherrer en Ernst Rudolf jarenlang naar de ware identiteit van het skelet hebben gezocht.

Lees het artikel: Cold Case in Ephesos: Archäologen auf der Spur von Kleopatras Schwester.
Lees ook: Kleopatras Schwester: Schädel an überraschendem Ort gefunden.
Lees ook: Schädel von Kleopatras Schwester wohl in Wien.

Ramses II opgegraven door de Egyptisch-Amerikaanse archeologische missie in El Asjmoenein – foto Egyptian Ministry of Antiquities en Reuters.

Op maandag 4 maart 2024 werd bekend gemaakt dat in de Midden-Egyptische plaats El-Asjmoenein, het oude Hermopolis, de tweede helft van een kolossaal beeld van Ramses II aan het licht is gekomen. De onderste helft van het zitbeeld uit kalksteen was al in 1930 ontdekt.

Lees het artikel: Na tientallen jaren tweede deel groot beeld farao Ramses II ontdekt.
Lees ook : Tweede helft van reusachtig beeld van Ramses II opgegraven.
Lees ook: Archeologen ontdekken standbeeld van een van machtigste farao’s uit oude Egypte.

Bekijk de onderkant van het zitbeeld van Ramses II zoals het in El-Asjmoenein in situ te zien is.

Het graf van koningin Nefertari wordt beschouwd als een van de best bewaarde en mooi gedecoreerde tombes uit het oude Egypte. Schilderingen zijn aangebracht op vrijwel elk beschikbaar oppervlak van het graf, inclusief duizenden sterren die tegen een blauwe achtergrond op het plafond zijn geschilderd. Het Getty Conservation Institute heeft in de jaren ’80 en ’90 een grondige restauratie aan het graf doorgevoerd. Deze wetenschappelijke organisatie houdt regelmatig toezicht op het graf. Zoals uit onderstaande afbeelding blijkt, heeft het pleisterwerk op de wanden opnieuw te lijden aan scheurtjes die de prachtige oude schilderingen ernstig schade kunnen berokkenen. De schade staat in verband met een combinatie van een te hoge vochtigheid en temperatuurswisselingen ten gevolge van bezoekers aan het graf. Daarnaast is er ook een onomkeerbaar geologisch proces gaande. Een recente lichte aardbeving heeft een zeer langzame beweging veroorzaakt in de kalksteenrots van het het Dal der Koninginnen. Dit heeft het scheurproces versneld.

Het graf van koningin Nefertari is opnieuw gesloten vanwege conserveringswerkzaamheden.  Het is onduidelijk wanneer het beroemde graf weer voor het publiek wordt geopend. Op vrijdag 1 maart 2024 heeft De Egyptische branchevereniging voor reisorganisaties alle Egyptische reisleiders en gidsen van de acute sluiting op de hoogte gebracht. Er is nog geen officiële aankondiging gedaan door de Egyptische Hoge Raad van Oudheden.

Onderzoeksresultaten aan het graf van Nefertari.

Ga voor meer informatie over het behoud van de tombe van Nefertari naar www.nefertaritomb.com.

Klaagvrouwen in het graf TT49 van Neferhotep.

Begin maart 2024 werd op de westoever in Loeksor het graf TT49 van Neferhotep geopend voor publiek. Dit graf bevindt zich in El-Chocha, vlakbij Deir el-Bahri. Het graf dateert uit de regering van farao Eje, rond 1320 v.Chr. Sinds 1999 heeft een internationaal team van egyptologen, archeologen uit Argentinië, Brazilië en Italië en Duitse conservatoren gewerkt aan het onderzoek en de conservering van dit prachtige graf. Neferhotep was de opperschrijver van Amon. Neferhotep bekleedde deze functie al tijdens de regering van Toetanchamon. Zijn vrouw heette Meritra. Ook na de dood van Eje diende Neferhotep onder Horemheb. Neferhotep was een zoon van Neby, die een dienaar was van Amon. Zijn moeder was de dame Ioey. Voor het schoonmaken van de door roet verdonkerde witte achtergronden werd laserreiniging ingezet, waardoor bijwerkingen konden worden vermeden en de levendige historische lagen achter de zwarte roetkorsten behouden bleven.

Lees het artikel: Laser Cleaning of Ancient Egyptian Wall Paintings in the Tomb of Neferhotep TT49.

Replica’s van de mummiekisten van Toetanchamon

Tot en met zondag 12 mei 2024 is in de Galeries Montparnasse te Parijs de tentoonstelling Toutânkhamon, l’expérience immersive pharaonique te zien. Deze spectaculaire show toont de replica’s uit het graf van Toetanchamon. Meer dan duizend voorwerpen zijn minutieus nagemaakt. Het verhaal over de ontdekking van het graf door Howard Carter gaat gepaard met een monumentale cartografische projectie die de mythologische reis van Toetanchamon door het Dodenrijk weergeeft.

Bekijk de video van 45 seconden: TOUTÂNKHAMON – L’EXPÉRIENCE IMMERSIVE PHARAONIQUE.

De piramide van Menkaoera in Gizeh

Op donderdag 25 januari 2024 werd bekend gemaakt dat de piramide van Menkaoera op het plateau van Gizeh aan een ingrijpende renovatie wordt onderworpen. Het is in de eerste fase van de restauratie de bedoeling dat de zeven lagen aan granieten blokken die de onderkant van de piramide omhullen worden teruggebracht naar hun originele zestien lagen. De Egyptische egyptologe Monica Hanna maakt zich ernstig zorgen over dit project dat het “Project of the century” wordt genoemd. Ze gaat ervan uit dat zelfs met de meest geavanceerde meetapparatuur en computerberekeningen het een onmogelijke opgave is om tot een juiste reconstructie te komen. Niet alleen zijn de granietblokken vaak erg beschadigd aan de zes zijden. Ook de kalkstenen blokken van de piramide waar het graniet ooit tegenaan heeft gezeten zijn zwaar verweerd door wind en regen. Het driedimensionaal in elkaar puzzelen van de zestien buitenste granieten bouwlagen zal op geen enkele manier zekerheid kunnen bieden over de juiste herplaatsing van de blokken. Wanneer men dit wel doet, dan is dit onomkeerbaar. De komende eeuwen zal men dan naar een Egyptische piramide kijken waarvan de buitenste lagen aan de onderzijde bestaat uit een willekeurig samenraapsel van granieten blokken. Er zijn goede voorbeelden te geven waarbij Egyptische monumenten met hun originele bouwblokken, aangevuld met moderne bouwblokken, in ere zijn hersteld. Zo zijn er de Witte kapel van Senwosret I en de rode kapel van Hatsjepsoet te Karnak of de tempel van Chnoem uit de tijd van Thoetmoses III op het eiland Elephantine in Aswan. Het is met grote zekerheid dat de bouwblokken op de juiste plaats zijn ingevoegd in het gerestaureerde monument. Dit is gebaseerd op de reliëfvoorstellingen op de originele bouwblokken. Op de losgekomen granieten blokken van de piramide van Menkaoera komen geen reliëfvoorstellingen of inscripties voor.

Lees het artikel: Kritiek op Egypte vanwege renovatie van een van de Piramiden van Gizeh.
Bekijk de video van 1:57 met een heldere uitleg door de Britse egyptoloog Aidan Dodson over de bezorgdheid onder archeologen en egyptologen: Egyptian pyramid renovation triggers anger: “Project of the century” or pointless restoration?
Ook Huub Pragt werd op zaterdag 3 februari 2024 naar zijn mening gevraagd over dit omstreden restauratieproject. Schuif in de video door naar 7:21 in de Tv-uitzending EenVandaag.
In een video van 12:52 minuten wordt door Matthew Sibson op vakkundige wijze uitgelegd waarom dit renovatieproject aan de piramide van Menkaoera een grote misrekening betekent: Menkaure Pyramid to be Renovated & Re-Cased in Granite.

Reconstructie van de waterwegen bij Gizeh ten tijde van Choefoe – beeld: secretofthepyramids.com

De vondst van een oude zijtak van de Nijl, die vroeger door Gizeh liep, zou een verklaring kunnen geven over hoe blokken zijn getransporteerd voor de bouw van de piramides. Hoewel de enorme waterweg, die honderden meters breed moet zijn geweest, tegenwoordig is opgedroogd, gaat men er vanuit dat deze is gebruikt om de graven van de farao’s van het Oude Rijk te bouwen. Analyse van satellietbeelden, ondersteund door geofysisch onderzoek en bodemsonderingen, heeft geleid tot de ontdekking van de oude Ahramat-tak van de Nijl. Deze zijtak stroomde tussen de Fayoem in het zuiden en Aboe Roasj in het noorden. Het verloop van deze zijtak strekt zich uit over 100 km en ligt verscholen onder het eolische woestijnzand en een deel van het landbouwgebied. Hoewel onzichtbaar op grondniveau, verschijnen segmenten van de Ahramat-tak in radarbeelden.

Lees het artikel: Water Transportation During Khufu Time.
Lees ook: The puzzle of how the pyramids were constructed may be solved by the discovery of an ancient waterway.
Lees ook: Discovery Of Ancient Waterway May Solve Mystery Of How The Pyramids Were Built.
Lees ook: Nile Riverbed Clues Help Explain The Mystery Of Egypt’s Pyramid Construction.

Egyptian Pharaohs – Atelier des Lumières Paris – Foto: C. de la Motte Rouge

Van vrijdag 9 februari 2024 tot en met zondag 5 januari 2025 wordt in het Atelier des Lumières te Parijs de tentoonstelling Egypte van de Farao’s gepresenteerd. Als bezoeker wordt u stapsgewijs terug in de tijd gebracht. De tentoonstelling begint met de monumenten in Egypte zoals ze zijn waargenomen door de Franse geleerden tijdens de Napoleontische expeditie van 1798 tot 1801. Ook de prachtige aquarellen van de hand van de Schotse schilder David Roberts worden getoond. In zijn notitieboekje schreef hij: ‘We zijn een volk van dwergen dat een natie van reuzen bezoekt”.

Vervolgens wordt u meegenomen in de geloofswereld van de oude Egyptenaren. Hun idee over het ontstaan van de wereld is fascinerend. De reis gaat vervolgens verder over de Nijl. De jaarlijks terugkerende overstromingen leveren het vruchtbare slib dat nodig is voor een weelderige flora en fauna. Het dagelijkse leven in het oude Egypte wordt tot leven gebracht door prachtige reliëfs en voorstellingen op papyri. De piramides krijgen voor uw ogen vorm: een voor een stapelen de kolossale blokken zich op en vormen ze de graven voor de eeuwigheid, bewaakt door de majestueuze sfinx van Gizeh. Beelden en reliëfs van farao’s als Chafra, Hatsjepsoet, Thoetmoses III, Achnaton en Nefertiti… Legendarische veldslagen onderstreepten de regeringen van opeenvolgende vorsten, zoals Ramses II in Qadesj. De armen van de Nijl irrigeren de ruimte vervolgens met gesmolten goud, de huid van de goden, dat langs de muren stroomt en de ongelooflijke juwelen van de Egyptische koningen en koninginnen smeedt.

In heel Egypte zijn er honderden tempels gewijd aan een groot aantal goden. Van Loeksor tot Aboe Simbel zijn deze majestueuze te vinden. Het zijn de culturele, spirituele, economische en politieke centra van het oude Egypte, waar leven en dood in grote processies worden gevierd. Vervolgens komt het Dal der Koningen en het beroemde graf van Toetanchamon aan de orde. Het Dal der Koninginnen herbergt ook pure wonderen, zoals het graf van Nefertari, allemaal weergegeven in oogverblindende kleuren op de muren van het Atelier des Lumières.

De levenscyclus loopt ten einde en de tentoonstelling nodigt u uit om het hiernamaals binnen te gaan door het astronomische plafond van Dendera van dichtbij te bekijken. De reis komt ten einde en heeft slechts een klein deel onthuld van dit meest fascinerende oude Egypte, waar nog zoveel mysteries te ontdekken zijn.