De restanten van het dagpaleis te Tell Heboea II – foto Egypt’s Ministry of Tourism and Antiquities

Op donderdag 25 april 2024 werd bekend gemaakt dat een ‘dagpaleis’ voor Thoetmoses III is ontdekt in het noordoosten van de Delta. De restanten van het uit tichelsteen opgetrokken gebouw dat aan de Horusweg is gelegen, wijzen erop dat de strijdvaardige farao uit de 18^de dynastie hier verblijf hield voordat hij zijn militaire campagne startte naar het gebied van Syrië-Palestina. De militaire post stond in de oudheid bekend als Tjaroe, het huidige Tell Heboea II. Het gebouw vertoont twee onderling verbonden rechthoekige zalen, met daaromheen extra kamers. Op basis van dit architectonische ontwerp en het ontbreken van potscherven, zouden deze ruimten als de koninklijke privévertrekken moeten worden opgevat. Deze ontdekking is vooral belangrijk omdat ze licht werpt op de oude Egyptische militaire geschiedenis. Hesham Hussein, algemeen directeur van Sinai Antiquities en hoofd van de archeologische missie, is van mening dat het dagpaleis bestond uit een hoofdingang die leidt naar een grotere hal die was voorzien van drie kalkstenen zuilen. Hierop aansluitend bevindt zich een kleinere hal met ingangen aan de oost- en westzijde.

Lees het artikel: Thutmose III’s Fortified Royal Residence at Tel el-Hebua Discovered in Northern Sinai, Egypt.
Lees ook: Remains of Royal Rest House Discovered in North Sinai.
Lees ook: 3,400-year-old site — where the Pharaoh relaxed — unearthed in Egypt.
Lees ook: Grundmauern eines königlichen Rasthauses im Nord-Sinai entdeckt.

Grand Egyptian Museum – beeld van Ramses II

Het heeft jaren op zich laten wachten, maar de voortekenen zijn er nu toch echt dat het Grand Egyptian Museum (GEM) in Gizeh binnenkort zijn deuren opent voor het publiek. Ongeveer honderdduizend  Egyptische objecten zullen worden tentoongesteld. De totale collectie is verdeeld over vier grote thematische ruimten. Een eerste deel gaat over het land Egypte en de Nijl. Een tweede deel behandelt het dagelijks leven in het oude Egypte. De derde thematische zaal laat de macht van de staat en de farao zien. De vierde ruimte is in zijn geheel gewijd aan de Amarna-kunst van Achnaton en Nefertiti. Het Grand Egyptian Museum in Gizeh zal het Egyptisch Museum aan het Tahrirplein in Caïro niet vervangen. Wel zal een groot deel van de collectie, waaronder de alle grafschatten uit het graf van Toetanchamon in het nieuwe museum te zien zijn.

De officiële website van het Grand Egyptian Museum is https://www.visit-gem.com/en/home. Daar vindt men tot nu toe zeer weinig informatie die door de afdeling communicatie van het museum naar buiten wordt gebracht.

Daarnaast bestaat al enkele jaren de website https://grandegyptianmuseum.org/ Het is een onafhankelijk beheerde informatiesite over het GEM, bedoeld om het internationale publiek nieuws te bieden over de voortgang van de werkzaamheden aan en de inrichting van het museum. Ook worden inofficiële aankondigingen gedaan over het GEM en worden video’s geplaats met daarin informatie over de verwachte openingsdatum.

Bekijk de heldere video van 20 minuten waarin wordt uitgelegd waarom eind mei 2024 de langverwachte opening van het GEM vermoedelijk gaat plaatsvinden.

Bekijk ook het gesprek tussen de Egyptische minister van Toerisme Ahmad Issa en CNN-verslaggever Richard Quest dat op 7 november 2023 plaatsvond. Aan het einde van het gesprek laat de minister ontvallen dat de opening tussen februari en mei 2024 gaat plaatsvinden: Egypt’s Tourism Minister says new $1 billion museum nearly ready to open.

De tempel van Aphrodite onder water te Aboe Qir.

Een gezamenlijke Egyptisch-Franse archeologische missie van de Hoge Raad voor Oudheden en het Europees Instituut voor Onderwaterarcheologie heeft een tempel van de godin Aphrodite uit de 5^de eeuw voor Christus ontdekt in de baai van Aboe Qir. De ontdekking werd gedaan tijdens onderwateropgravingen in de verzonken stad Thonis-Heracleion ten oosten van Alexandrië. Feitelijk werkten de archeologen aan een eerder ontdekte verzonken tempel van de god Amon. Daar werden gouden en zilveren voorwerpen gevonden die werden gebruikt om de farao’s te zegenen bij hun troonsbestijging. In de Griekse tempel voor Aphrodite trof men vooral oude Griekse wapens aan.

Lees het artikel: Egyptische onderwaterstad barst van de schatten.
Lees ook: Sunken ancient temples were found in a mysterious underwater city, with Egyptian and Greek treasures.
Lees ook: Sunken temples of Aphrodite and Amun found off Egypt’s Mediterranean coast.
Lees ook: New discoveries off Egyptian coast reveal ‘treasures and secrets’.

Na veertig jaar verlaat het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO) in Leiden zijn vertrouwde onderkomen op de tweede verdieping van het gebouw in de Matthias de Vrieshof aan de noordzijde van het Witte Singel-complex. Het NINO-onderzoekscentrum en de NINO-bibliotheek gaan verhuizen naar het Herta Mohr-gebouw. Dit nieuwe onderkomen is spiegelbeeldig aan de vorige locatie gelegen, dus aan de zuidzijde van het Witte Singel-complex. Het NINO doet een oproep aan alle voormalige bezoekers aan de bibliotheek om hun herinneringen in de vorm van foto’s, filmpjes, tekeningen, uitgebreide beschouwingen, korte observaties, handgeschreven of digitaal met hen te delen. Stuur je tekst, foto’s, afbeeldingen of filmpjes (totaal max. 20 MB) naar NINO@hum.leidenuniv.nl. Heb je bestanden die (samen) groter dan 20 MB zijn, stuur ze dan via WeTransfer. Papieren herinneringen, afgedrukte foto’s enz. kunnen worden ingeleverd bij de balie van de NINO-bibliotheek.

Samen met studievereniging Pleyte wordt op donderdagavond 30 mei 2024 een afscheidsfeest voor alle studenten, oud-studenten, collega’s, oud-collega’s, trouwe bibliotheekbezoekers en andere bekenden georganiseerd op de oude locatie in de Matthias de Vrieshof.

Programma

• vanaf 16.30 uur inloop, om ca. 17.00 uur welkomstwoord door de directeur
• borrel in de hele bibliotheek
• slideshow van oude foto’s
• herinneringen ophalen & vastleggen – teken het gastenboek, maak een Polaroidfoto, film je laatste bijzondere NINO-herinnering
• muziek door DJ Omar – verzoeknummers zijn welkom
• bordspellen: senet, koningsspel van Ur
• gratis meenemen: oude NINO-publicaties (geselecteerde titels)
• verloting van diverse spullen die niet meegaan naar het Herta Mohr-gebouw: denk aan kantoorartikelen en klein meubilair
• pizza om ca. 19.00 uur
• entertainment door Pleyte (de invulling blijft nog even een verrassing)

Aanmelden

Aanmelden is verplicht in verband met de pizza’s die worden besteld: aanmeldformulier.

Alternative Egyptology – Sidestone Press

Begin april 2024 kwam het Engelstalige boek Alternative Egyptology uit. Het is samengesteld onder redactie van Ben van Bercken van het Allard Pierson. Het boek bevat dertien artikelen geschreven door diverse egyptologen. Huub Pragt heeft een artikel geschreven getiteld: The Pillar of Fire dan the Sea of Reeds: Identifying the Locations along the Route of the Exodus.

Alternatieve interpretaties van het oude Egypte, vaak samengevat als ‘alternatieve egyptologie’, richten zich op onderwerpen die vele wetenschappers liever mijden. Sinds de geboorte van de wetenschappelijke egyptologie, met de ontcijfering van het hiëroglifische schrift, tweehonderd jaar geleden, zijn alternatieve interpretaties en fantasierijke theorieën ernaast tot bloei gekomen. Ze waren verweven met egalitaire en spirituele tendensen in de samenleving tijdens de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Het oude Egypte inspireerde talloze mediums, kunstenaars en bewegingen, van de vrijmetselarij tot de Hermetische Orde van de Gouden Dageraad. Meer recentelijk hebben alternatieve interpretaties stripboekenauteurs en nationalistische Chinese bloggers geïnspireerd.

Het zou echter een vergissing zijn als academici deze alternatieve theorieën eenvoudigweg zouden zien als fantasieën die het beste genegeerd kunnen worden. Hun blijvende impact op het geïnteresseerde publiek moet door de egyptologie worden openlijk worden besproken. De bijdragers aan dit boek onderzoeken op kritische wijze verschillende aspecten van de ‘alternatieve egyptologie’, beoordelen de impact ervan op de samenleving en de wetenschap, en vinden manieren waarop de egyptologie zich hiermee kan verhouden.

Informatie en bestellen: Alternative Egyptology.

Zitbeeld van de arbeider Pendoea en zijn vrouw Nefertari – Museo Egizio Turijn

Sinds de 2 april 2024 is de zaal van het Museo Egizio in Turijn met topstukken uit Deir el-Medina volledig heringericht. Een brede en interdisciplinaire werkgroep binnen het Museo Egizio heeft nieuw onderzoek gedaan naar de objecten die afkomstig zijn uit het beroemde Egyptische arbeidersdorp. Deir el-Medina was de thuisbasis van een gemeenschap van ambachtslieden die verantwoordelijk waren voor het uithakken en decoreren van de koningsgraven in het nabijgelegen Dal der Koningen. De context is uniek omdat het de overblijfselen van een heel dorp, een votiefgebied en een begraafplaats met enkele van de mooiste niet-koninklijke graven in Egypte bewaart. De site is vooral belangrijk omdat deze de meeste informatie biedt over het dagelijks leven in het oude Egypte. Tussen 1905 en 1909 werden er opgravingen uitgevoerd door de Italiaanse Archeologische Missie onder leiding van Ernesto Schiaparelli.

Lees het artikel: The new arrangement of Room 6 Deir el-Medina is now open to the public.

Mohamed Ismail Khaled – Secretaris-Generaal Egyptische Hoge Raad van Oudheden

Op donderdag 14 maart 2024 kwam het bericht naar buiten dat de Egyptische minister van Oudheden een ingrijpende beslissing heeft genomen. Sinds 2017 leidde Moestafa Waziry de Egyptische Hoge Raad van Oudheden, beter bekend onder Supreme Council of Antiquities (SCA). Waziry volgde destijds Khaled el-Enani en diens voorganger Mamdouh el-Damaty op. In 2023 kreeg Waziry vooral in Nederland bekendheid vanwege zijn omstreden besluit de Nederlandse Archeologische Missie niet langer welkom te laten zijn in Sakkara. De officiële reden van zijn vertrek is echter veroorzaakt door het feit dat hij veel kritiek te verduren kreeg vanwege zijn beslissing in februari 2024 om de granieten bouwblokken aan de voet van de piramide van Menkaoera te herstellen naar de oorspronkelijke positie op de piramide. Dit project werd geannuleerd nadat een internationale commissie, onder leiding van Zahi Hawass, dit idee unaniem had verworpen.

De nieuwe Secretaris-Generaal is Mohamed Ismail Khaled (1978). Khaled begon zijn carrière als inspecteur bij de SCA in Gizeh. Hij heeft zijn wetenschappelijke sporen vooral verdiend als het hoofd van de Egyptisch-Duitse archeologische missie in Aboesir. Hij leidde de baanbrekende ontdekking van de kamers in de piramide van Sahoera.

Lees het artikel: PM Madbouly appoints Mohamed Ismail Khaled secretary-general of Egypt’s Supreme Council of Antiquities.
Lees ook: Un nouveau secrétaire général du Conseil Suprême des antiquités suite à l’affaire Mykérinos.

Arsinoe IV

Arsinoë IV was de jongere zus van de beroemde Cleopatra VII. Cleopatra zag Arsinoë als een bedreiging voor de Egyptische troon. Volgens de geschiedschrijver Flavius Josephus liet Cleopatra’s nieuwe liefde, Marcus Antonius, Arsinoë in 41 v.Chr. op de traptreden van de tempel van Artemis vermoorden. In 1904 vonden archeologen langs de Koureten-straat in het centrum van Efese een octagonaal monument met een hoogte van 13 meter. Het monument was voorzien van een piramidaal dak en mag worden gedateerd uit de tweede helft van de 1^e eeuw v.Chr. Gezien de ligging en de monumentale uitwerking moet het gebouwd zijn voor een belangrijk persoon, maar er zijn geen opschriften gevonden. De achthoekige vorm wordt soms vergeleken met de Pharos, de vuurtoren van Alexandrië. Het piramidale dak en twee marmeren kandelaars uitgewerkt als palmbladeren worden in verband gebracht met Egypte. Het graf is al in de oudheid geplunderd, maar er bevond zich nog een sarcofaag met een intact skelet. De schedel werd in 1926 opgemeten, maar is tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren geraakt. Aan het begin van de jaren ’90 onderzocht de Oostenrijkse Hilke Thür het graf opnieuw. De skeletresten bleken toe te behoren aan een slanke, jonge vrouw die tussen de 15 en 17 jaar oud moet zijn geweest toen ze kwam te overlijden. Thür identificeerde de stoffelijke resten als die van Arsinoë IV. De leeftijd van de overledene komt echter niet overeen met de geschatte leeftijd van Arsinoë bij haar overlijden in 41 v.Chr., terwijl ook de zogenaamde Egyptische elementen van het graf weinig doorslaggevend zijn. In februari 2013 werden de resultaten van een DNA-onderzoek aan het botmateriaal bekend gemaakt. Ondanks kritische geluiden uit de wetenschappelijke wereld achtte Thür de kans nog steeds erg groot dat het daadwerkelijk om de stoffelijke resten gaat van de zus van Cleopatra.

Op woensdag 13 maart 2024 werd bekend gemaakt dat ook de Oostenrijkse archeologen Peter Scherrer en Ernst Rudolf jarenlang naar de ware identiteit van het skelet hebben gezocht.

Lees het artikel: Cold Case in Ephesos: Archäologen auf der Spur von Kleopatras Schwester.
Lees ook: Kleopatras Schwester: Schädel an überraschendem Ort gefunden.
Lees ook: Schädel von Kleopatras Schwester wohl in Wien.