Bonaparte in Egypte

De online Winter school ‘Napoleon in Egypte’ gaat op donderdag 4 januari 2024 van start en wordt georganiseerd in samenwerking met reisorganisatie Historizon uit Veenendaal. Deze cursus bestaat uit vier lessen van een uur die zijn verspreid over twee opeenvolgende dagen. Bij iedere lesdag start de eerste les om 14.00 uur. Na een pauze van ongeveer tien minuten start om 15.10 uur de tweede les. Deelnemers kunnen deze onlinecursus rechtstreeks op hun computer of tablet volgen.
Ga online mee aan boord van een Frans fregat uit de Napoleontische expeditie. Weldra bereiken we in 1798 de baai van Alexandrië. Egyptoloog Huub Pragt vertelt u in vier lessen van een uur alles over wat de 167 Franse geleerden, die waren meegereisd, in het mysterieuze land hebben ontdekt. Een van hen was de kleurrijke kunstenaar en archeoloog Dominique Vivant Denon. Hij maakte een aantal schetsen die hij in 1802 in het tweedelige Voyage dans la basse et la haute Egypte publiceerde. Vele andere Franse wetenschappers en kunstenaars die deelnamen aan de expeditie komen ter sprake. Hun onderzoekingen zouden uiteindelijk leiden tot de publicatie van de Description de l’Égypte. Het is ook de tijd waarin de beroemde Steen van Rosetta werd ontdekt. Deze stenen plaat vertoont drie verschillende schriftsystemen die er mede toe hebben geleid dat Jean François Champollion in 1822 het hiërogliefenschrift wist te ontcijferen.

Voor informatie en aanmelden: Winter school ‘Napoleon in Egypte’.

Hiërogliefen op de obelisk van Hatsjepsoet te Karnak

Voor de liefhebber van het Egyptische hiërogliefenschrift is het Thesaurus Linguae Aegyptiae (TLA) een onmisbaar hulpmiddel. Deze website biedt zowel een Egyptisch-Duits als een Egyptisch-Engels woordenboek aan. Het is ook mogelijk om op woordniveau van het Duits of het Engels naar het Egyptisch te vertalen. Daarnaast biedt het TLA de zeer betrouwbare gecomputeriseerde weergave aan van duizenden hiërogliefenteksten met hun transliteratie en vertaling. Het Thesaurus Linguae Aegyptiae wordt vrijwel dagelijks aangepast en uitgebreid. De Egyptologen en taalkundigen die momenteel aan dit omvangrijke project zijn verbonden zijn Dr. Tonio Sebastian Richter en Dr. Daniel A. Werning namens de Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften en Dr. Hans-Werner Fischer-Elfert en Dr. Peter Dils namens de Sächsische Akademie der Wissenschaften zu Leipzig. Op de Home-pagina van het TLA wordt in rode letters verwezen naar een pdf getiteld ‘text object tree’. Wanneer men er op klikt, komt men in een omvangrijke pdf met duizenden hyperlinks naar hiërogliefenteksten met hun transliteratie en vertaling. Deze teksten variëren in tijdsperiode waarin ze voor het eerst voorkomen van circa 3.000 v.Chr. tot circa 300 n.Chr. Houd bij het zoeken naar een bepaalde tekst via de zoekfunctie in het document de Duitse schrijfwijze aan.

Men kan de verwijzing naar het Thesaurus Linguae Aegyptiae steeds terugvinden onderaan op de pagina: Hiërogliefenschrift.
Bekijk ook de verwijzing haar het TLA in: Tekstvertalingen.

Necho II – Rijksmuseum van Oudheden Leiden

Dit twintig centimeter hoge sjabti is afkomstig uit het graf van farao Necho II en kan worden bewonderd in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. De sjabti is in 1988 via de kunsthandel in het museum terecht gekomen. Bijna dertig jaar na de aankoop rees er toch twijfel over de echtheid. Het mummievormige voorwerp is namelijk gemaakt van geglazuurd aardewerk dat faience wordt genoemd. Als het echt van oud-Egyptisch faience was gemaakt, dan leek het beeldje te licht te zijn voor zijn grootte en zou het materiaal wellicht modern gips zijn. In 2018 was de oesjabti zelfs te zien in een tentoonstelling over vervalsingen in Hildesheim. Op maandag 11 december 2023 werd bekend gemaakt dat de echtheid van de sjabti van farao Necho II in ere is hersteld. Om definitief duidelijkheid te krijgen over het materiaal is het grafbeeldje uiteindelijk onder de loep genomen door onderzoeker het Nederlands Edelsteen Laboratorium van museum Naturalis in Leiden. Daarvoor gebruikte men XRF (op basis van röntgenstraling) en ramanspectroscopie, een niet-destructieve, chemische analysetechniek die is gebaseerd op de interactie van licht met de chemische bindingen in een materiaal. Het onderzoek laat zien dat het beeldje onmiskenbaar gemaakt is van faience, met het mineraal kwarts als belangrijkste bestanddeel.

Lees het artikel: Beeldje farao Necho II in ere hersteld.
Lees ook: Egyptisch grafbeeldje Rijksmuseum van Oudheden blijkt toch echt.

Schedels van bavianenmummies

Op dinsdag 5 december 2023 werd bekend gemaakt dat onderzoekers van het Belgische Instituut voor Natuurwetenschappen hebben ontdekt dat in het oude Egypte bavianen in gevangenschap werden gehouden in een fokprogramma met als doel dieren te mummificeren.  werden. Dat de oude Egyptenaren dieren mummificeerden was natuurlijk al veel langer bekend. Maar nu is vastgesteld dat bavianen in Nubië werden gevangen en in Egypte in gevangenschap werden gehouden. De onderzoekers Bea De Cupere en Wim Van Neer hebben 36 mummies van bavianen onderzocht. Deze dierenmummies zijn afkomstig uit de Thebaanse Wadi die bekend staat als Gabbanat el-Qoeroed wat ‘Dal van de Apen’ betekent. Voor archeologen geen onbekende plaats. Het is het gebied dat op de westoever van Loeksor achter het Dal der Koninginnen is gelegen. De hoofdwadi vertakt zich in vier secties die Wadi A, B, C en D worden genoemd. Wadi Gabbanat el-Qoeroed vormt samen me Wadi el-Gharby de zijtakken genaamd Wadi E, F en G. Dit is het gebied waar in de roman De Verborgen Tombe het graf van Mencheperra vlakbij zou zijn gelegen. De mummies die zijn onderzocht dateren tussen 800 en 500 v.Chr. De resten werden al in het seizoen 1905-1906 ontdekt door Franse zoölogen Louis Lortet and Claude Gaillard. Lortet was de toenmalige directeur van het Muséum d’Histoire Naturelle de Lyon, waar de mummies nu nog steeds worden bewaard. Slechts vier bavianen zagen er volgens de onderzoekers gezond uit, alle anderen vertoonden gebreken. Vaak hebben ze gebogen ledematen, wat typerend is voor rachitis. Dat komt door een tekort aan vitamine D, als gevolg van te weinig zonlicht. Dat suggereert dat de dieren in gevangenschap zijn geboren en getogen.

Lees het artikel: Eerst ondervoed in gevangenschap, daarna gemummificeerd en aanbeden: het leven van bavianen bij de oude Egyptenaren.
Lees ook: Ancient Egypt’s sacred baboons had tough lives, study suggests.

Reliëf van Karachamon in zijn graf in Asasif.

De egyptologen Kenneth Griffin, Erhart Graefe en Mohammed Shebib zijn betrokken bij het South Asasif Conservation Project onder leiding van Dr Elena Pischikova. In het najaar van 2023 hebben de onderzoekers een belangrijke ontdekking gedaan aan het graf TT223 van de priester Karachamon.

Luister naar de uitleg van de drie wetenschappers: Texts of the Ritual of the Hours of the Day and Night: Challenges and Achievements.

Grand Staircase in het Grand Egyptian Museum

Op donderdag 30 november 2023 werd bekend gemaakt dat de ‘Grote Trap’ van het Grand Egyptian Museum in Caïro nu officieel door museumbezoekers kan worden bezocht.

Lees het artikel: In Photos: Soft opening of Grand Egyptian Museum’s Grand Staircase held Thursday.
Bekijk de video van 19 seconden.

Een statierijtuig van Toetanchamon – Grand Egyptian Museum, Caïro.

Bij computertomografie-onderzoek aan de mummie van Toetanchamon is in 2005 reeds vastgesteld dat de farao aan een botbreuk aan zijn dijbeen vlak boven zijn linkerknie moet zijn overleden. Zowel Röntgenfoto’s als de Ct-opnames bevestigen de breuk, het lichte botherstel en een ontsteking die is ontstaan. Het dodelijk ‘koudvuur’ oftewel gangreen moet de dood hebben veroorzaakt. De wetenschappers ontdekten echter nog iets anders: een fractuur aan de rechterknieschijf en het rechter scheenbeen. De uiteindelijke bevindingen van de onderzoekers suggereren dat Toetanchamon het slachtoffer werd van een ongeval. Veel egyptologen vermoeden een jachtongeval. Het is zeker niet uit te sluiten dat je jongvolwassen farao uit zijn strijdwagen is geslingerd bij deelname aan een oorlog tegen de Hethieten.

Lees het artikel: Tutanchamun wurde wohl Opfer eines Verkehrsunfalls.