Voorraadkamer in de piramide van Sahoera.

Op dinsdag 26 september 2023 werd bekend gemaakt dat acht niet eerder gedocumenteerde voorraadkamers zijn ontdekt in de piramide van Sahoera te de Aboesir. De ontdekking werd gedaan tijdens restauratiewerkzaamheden uitgevoerd door de Duits-Egyptische archeologische missie van de Universiteit van Würzburg onder leiding van de egyptoloog Mohamed Ismail Khaled. Dit werk was al in 2019 begonnen, maar het is nu pas dat men aan de fundamenten van de piramide is toegekomen. Het team van Mohamed Khaled heeft de ontdekking gedaan toen men zo nauwkeurig mogelijk de oorspronkelijke afmetingen en indeling van het voorvertrek van de piramide probeerde te bepalen. Hoewel de oostelijke muur van het voorvertrek zwaar was beschadigd en alleen de noordoostelijke hoek en hooguit 30 centimeter van de oostelijke muur nog detecteerbaar waren, werden sporen van een lage doorgang blootgelegd. Dit was al eerder waargenomen door de Britse ontdekkingsreiziger John Perring in 1836. “Deze belangrijke ontdekking toont aan dat de observatie die tijdens Perrings bezoek aan de piramide werd gedaan juist was,” merkte Khaled op. Hij voegde eraan toe dat de acht voorraadkamers pas zijn ontdekt nadat de lage doorgang volledig vrijgemaakt van was van een laag puin.

Lees het artikel: Geheime kamers gevonden in 4400 jaar oude Egyptische piramide.
Lees ook: Egypt: chambers discovered inside Sahure’s Pyramid in Abusir Necropolis.
Lees ook: Storage rooms discovered inside King Sahure pyramid for first time.

Het deksel van de kanopenkruik van Senetnay- August Kestner Museum Hannover

Wetenschappers hebben de geur weten te reconstrueren van het balsemingsmateriaal dat in de 18^de dynastie werd gebruikt bij de mummificatie van de elite van Egypte. De geur is gebaseerd op een mengsel van bijenwas, hars, plantaardige olie en bitumen. Dit werd vermengd met cumarine, dat een vanilleachtige geur geeft en voorkomt in kaneel. Ook benzoëzuur werd als een bestanddeel aangetroffen. Dit is een geurige hars afkomstig uit de Aziatische boomsoort Styrax. Het mengsel is aangetroffen in een kanopenkruik van Senetnay, de vroedvrouw van farao Amenhotep II. Deze voorname dame heeft een graf gekregen in het Dal der Koningen. Deze bijzondere ‘geur van de eeuwigheid’ kan vanaf vrijdag 13 oktober 2023 worden opgesnoven in de tentoonstelling Ancient Egypt – Obsessed with Life in het Moesgaard Museum te Højbjerg ten zuiden van Aarhus.

Lees het bericht: Wetenschappers halen ‘geur van de eeuwigheid’ uit ingewanden van mummie en ook jij kan gaan ruiken.
Luister gedurende 4:26 minuut naar het radio-interview voor VRT De Ochtend met egyptoloog Vincent Oeters van de Universiteit Leuven: Wat kunnen we leren uit de ingewanden van een 3500 jaar oude mummie?

Olaf Kaper tijdens het radio-interview bij ‘Met het Oog op Morgen’

Bij een vertaling van een Egyptische hiërogliefentekst wordt altijd gebruik gemaakt van een klankweergave van de Egyptische woorden. Deze weergave wordt transliteratie genoemd en wordt geschreven met een apart lettertype. Voor het lezen van documenten met getranslitereerde Egyptische teksten is daarom een transliteratie-lettertype nodig. Sinds het begin van de egyptologie in 1822 zijn er vele verschillende manier van translitereren gehanteerd door egyptologen. Een opvallend gegeven is dat er tot 2023 geen consensus over heeft bestaan binnen het vakgebied. Tijdens het 13^de International Congress of Egyptologists (ICE13) dat in augustus 2023 heeft plaatsgevonden in Leiden is eindelijk een gestandaardiseerde transliteratie van de Oud-Egyptische taal tot stand gekomen. De Leiden Unified Transliteration/Transcription is door de leden van de International Association of Egyptologists (IAE) geaccepteerd als de nieuwe standaard in de transliteratie van de Oud-Egyptische taal. Bekijk hier de pdf: Leiden Unified Transliteration.

Luister naar het radio-interview met professor Olaf Kaper voor het programma Met het Oog op Morgen op dinsdag 12 september 2023: Egyptologen bedenken in Leiden nieuwe transscriptie voor hiërogliefen.

Tentoonstelling Kemet in het Rijksmuseum van Oudheden – Leiden

De veelbesproken tentoonstelling Kemet was tot en met zondag 3 september 2023 te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. De verbeelding van Kemet, het ‘zwarte land’, maakte de cultuur van de oude Egyptenaren niet alleen iets van het verleden, maar juist ook van het heden. Het actuele gehalte lag voornamelijk bij het gegeven dat de faraonische cultuur al eeuwenlang vanuit een westers gezichtspunt is benaderd. De tentoonstelling liet zien dat een ander perspectief verrassende inzichten kan opleveren. Daarnaast werd op subtiele wijze duidelijk gemaakt dat niet alleen Afro-Amerikaanse musici uit de 20^ste en 21^ste eeuw maar ook vele andere kunstenaars met een Afrikaanse achtergrond inspiratie hebben geput uit de verdwenen cultuur van het Oude Egypte.

Mede door toedoen van een hetze die via social media was ontstaan rondom een Netflix-documentaire over Cleopatra, kwamen de makers van de tentoonstelling ernstig onder vuur te liggen. De tentoonstelling: Kemet is nu genomineerd voor de Museumtijdschrift Tentoonstellingsprijs van 2023. De vakjury heeft tien tentoonstellingen van het afgelopen jaar genomineerd en het is aan het publiek om de winnaar te kiezen. U kunt online stemmen via de website van Museumtijdschrift. Dat kan tot en met zondag 17 september 2023. Vervolgens wordt op woensdag 4 oktober 2023 bekendgemaakt welke expositie de Tentoonstellingsprijs 2023 ontvangt.

Mocht u meer willen weten over de inhoud van de tentoonstelling, kijk dan gedurende 24 minuten naar dit vraaggesprek van 22 april 2023 met de bedenker ervan, conservator en egyptoloog Daniel Soliman: Kemet in het RMO in Leiden.
Lees ook de verantwoording Over de tentoonstelling Kemet.

Lees meer over hoe u uw stem kunt uitbrengen: Kemet – Egypte in hip-hop, jazz, soul & funk genomineerd voor de Museumtijdschrift Tentoonstellingsprijs 2023.

De piramide van koningin Tetisjeri in Abydos na de restauratie. Foto: Egyptische Hoge Raad voor Oudheden

De Amerikaanse egyptoloog Dr. Steve Harvey is sinds 1993 directeur van het Ahmose and Tetisheri Project, dat zich richt op de opgraving van het monumentale complex van koning Ahmose in Abydos. Het project staat onder auspiciën van het Pennsylvania-Yale-Institute of Fine Arts, NYU-expeditie naar Abydos. Het veldwerk van Harvey in en rondom het piramidecomplex van Ahmose heeft belangrijke nieuwe inzichten opgeleverd in de architectuur en decoratie van tempels aan het begin van het Nieuwe Rijk. Sinds 2017 is er echter een koerswijziging doorgevoerd door de Egyptische Hoge Raad van Oudheden. Men werkt nog wel samen met Amerikanen, maar nu met twee andere universiteiten, te weten New York Univeristy onder leiding van Mat Adam en Princeton Univeristy onder leiding van Deborah Fishak.
Op de archeologische site van zuid-Abydos is de door Harvey opgegraven piramide koningin Tetisjeri te vinden. Het is officieel de laatst bekende piramide voor een koningin in het oude Egypte. Tetisjeri was de moeder van koning Seqenenra Tao II, de Thebaanse heerser die oorlog voerde tegen de Hyksos.

Op vrijdag 23 juni 2023 maakte Mostafa Waziri, de secretaris-generaal van de Hoge Raad voor Oudheden, de resultaten bekend van het restauratieproject aan de piramide van Tetisjeri. Deze werd uitgevoerd door de nieuwe Egyptisch-Amerikaanse missie. De restauratiewerkzaamheden waren vooral bedoeld om de fundering en muren van de piramide te consolideren. Ook zijn ontbrekende onderdelen van de piramide toegevoegd om bezoekers een volledig beeld te geven van de piramide en de constructiemethoden die de oude Egyptenaren gebruikten. Debora Fishak, het hoofd van de archeologische missie aan Amerikaanse zijde, legde uit dat de missie een lichte houten constructie heeft gefabriceerd op het oorspronkelijke oppervlak van de hellende piramide – onder een hoek van 63 graden – om ervoor te zorgen dat de hellingshoek van de muren behouden zou blijven tijdens de restauratie.

Lees het artikel: Tetisheri – The last known pyramid for a queen in Ancient Egypt is back!

Toetanchamon uit de waterlelie – Grand Egyptian Museum Caïro

Op vrijdag 2 juni 2023 werd bekend gemaakt dat de Zwitserse egyptoloog Michael Habicht samen met vier collega’s van het Research Center – Forensic Anthropology, Paleopathology and Bioarchaeology (FAPAB) uit het Italiaanse Avola op het eiland Sicilië een bijzondere reconstructie hebben gemaakt van het gezicht van farao Toetanchamon. Sommige nieuwsberichten hierover suggereren dat het gezicht van Toetanchamon voor het eerst digitaal is gereconstrueerd. Dat is niet correct. In het verleden zijn zelfs verscheidene pogingen ondernomen om tot een geloofwaardige gezichtsreconstructie te komen op basis van een CT-scan van de mummie van de jonggestorven farao. Zie bijvoorbeeld dit bericht uit mei 2005 over de gezichtsreconstructie door de Franse beeldhouwster Élisabeth Daynès: Revealed after 3,300 years: the face of king Tut.

Wat de huidige gezichtsreconstructie zo bijzonder maakt, is dat nu duidelijk kan worden opgemaakt dat Toetanchamon een langgerekt achterhoofd heeft gehad. De Braziliaanse 3D-ontwerper Cicero Moraes maakt onderdeel uit van het wetenschappelijke team. Hij is gespecialiseerd in forensische gezichtsreconstructies. Hij gaat zelfs zo ver door te stellen dat de vorm van de schedel erop zou wijzen dat Toetanchamon een opmerkelijk groot hersenvolume moet hebben gehad. Volgens hem heeft slechts ongeveer vijf procent van de mensen op aarde een brein van deze omvang. De weergave van de scan-resultaten van de schedel van de mummie van Toetanchamon werd door onderzoekers ook nog eens vergeleken met de vorm van schedel in het hier getoonde beschilderde houten beeldje. Het toont het kopje van Toetanchamon dat uit een waterlelie tevoorschijn komt.

Dit verschijnsel van langhoofdigheid staat in de schedelleer bekend als  Dolichocephalie Het is een bekend verschijnsel bij Hurritische bevolkingsgroepen zoals de Mitanni.

Lees het artikel: Wetenschappers onthullen hoe Toetanchamon er bij leven uit moet hebben gezien (en stuiten op een – letterlijk – grote verrassing).
Lees ook: King Tutankhamun’s face is seen for the first time in over 3,300 YEARS: Incredible reconstruction reveals the Egyptian pharaoh looked ‘more like a young student’ than a king.
Lees ook: Tutankhamun’s ‘delicate’ face reconstructed digitally for first time.