Het geknielde beeld Impossible – National Museums of Scotland (NMS) in Edinburgh

De National Museums of Scotland in Edinburgh heeft al meer dan 150 jaar een bijzonder beeld van een geknielde man wiens gezicht is vernietigd in het bezit. Gezeten op zijn schoot, genesteld in zijn uitgestrekte armen, houdt hij de kleine, mollige figuur vast van een kind dat onmiskenbaar een farao is. Het kind draagt de blauwe kroon met een uraeus. Het beeld is voor generaties aan egyptologen een mysterie gebleven omdat het ‘impossible’ zou zijn. Volgens de strikte conventies kon een gewone burger op geen enkel moment een regerende koning aanraken, laat staan in zo’n intiem contact. Conservator Margaret Maitland vond beelden van hetzelfde type in verschillende musea over de hele wereld. Ze merkte ook op dat ze nog één ding gemeen hadden: ze waren allemaal afkomstig van opgravingen te Deir el-Medina, het dorp van de arbeiders en ambachtslieden die verantwoordelijk waren voor de aanleg van de koningsgraven. Maitland veronderstelt dat de voormannen van de arbeiders in Deir el-Medina de unieke toestemming hadden om standbeelden van de koning aan te bieden aan kapellen in hun eigen tempel van Hathor in Deir el-Medina, waarbij ze zichzelf in nauw contact met deze beelden afbeeldden. Het feit dat dit beeld het standbeeld van de farao afbeeldt, en niet de farao zelf, maakt het bestaan ervan acceptabeler. Als Maitland’s identificatie van de kleine koning aan Ramses II correct is, weten we wie de donor is: zijn naam is Ramose.

Lees het artikel: The King and I: The politics of royal statue dedication and patronage at Deir el-Medina.

De 19^de Saqqara-dag vindt plaats op zaterdag 3 juni 2023 in het Lipsiusgebouw van de Universiteit Leiden.

Programma
09:00-09.45u Inschrijving en ontvangst met koffie/thee
09.45-10.00u Opening 19e Saqqara-dag door de voorzitter van Friends of Saqqara Vincent Oeters
10.00-10.45u A mastaba for Weni at Saqqara (Engelstalig) Philippe Collombert (Université de Genève)
10.45-11.15u Pauze met koffie/thee
11.15-11.30u Spelingen der natuur Rob Demarée
11.30-12.00u De Boeddha van Berenike. Een Indische handelsgemeenschap in Romeins Egypte Roderick Geerts
12.00-14.00u Lunchpauze (op eigen gelegenheid)
14.00-14.20u Sakkara, opgraven in de praktijk Servaas Neijens
14.20-14.40u Film Living Memories: The Workmen of Saqqara Fatma Keshk, Ashraquet Bastawrous en Servaas Neijens
14.40-15.15u Pauze
15.15-16.15u De Leids-Turijnse opgravingen in Sakkara 2022-2023: De graven van Panehsy en Yuyu Nico Staring
16.15-16.30u Loterijtrekking
16.30-18.00u Afsluitende borrel
vanaf 18.00u Diner in restaurant Pizzeria Karalis (optioneel)

De volgende onderdelen staan ook dit jaar weer op het programma:
• Tweedehands boekenmarkt met heel veel aanbod!
• Lotterij met verschillende prijzen
• Afsluitende borrel

Entree: donateurs gratis, studenten € 7,50, niet-donateurs € 15.
We stellen het op prijs om vooraf te weten hoeveel bezoekers we kunnen verwachten.

Aanmelden via Saqqara.nl.

De zilveren armbanden van Hetepheres – Museum of Fine Arts Boston

In 1925 werden de prachtige zilveren armbanden van koningin Hetepheres, de moeder van Choefoe, in haar graf ontdekt. Onderzoekers van het Museum of Fine Arts in Boston hebben met behulp van moderne technieken de samenstelling van de armbanden vastgesteld. Door te kijken naar de isotopenverhouding konden ze vervolgens met vrij grote zekerheid de mijnen op de Cycladen aanwijzen als bron van het zilver. Ook zijn er aanwijzingen dat de oude Egyptenaren wat goud aan het zilver toevoegden, om zo een mooiere en gemakkelijker te bewerken legering te verkrijgen. Daarnaast geef het onderzoek ook meer inzicht in hoe de Egyptenaren die legering vervolgens omtoverden tot een armband. Zo zouden de oude Egyptenaren regelmatig met een hamer op het onverhitte metaal hebben geslagen. Die klappen maakten het metaal echter broos en om te voorkomen dat het zou breken, moeten de oude Egyptenaren het tussendoor ook regelmatig iets verhit hebben. Waarna het na afkoeling weer met behulp van hamers bewerkt kon worden.

Lees het artikel: Mysterie van de zilveren armbanden van de moeder van farao Cheops lijkt eindelijk opgelost.

Balsemingsplaatsen in Sakkara – foto AP

Op zaterdag 27 mei 2023 werd bekend gemaakt dat archeologen een bijzondere vondst hebben gedaan in Sakkara. De ontdekking werd gedaan bij het heiligdom van de godin Bastet, waar de catacomben van gemummificeerde katten, bekend als het Boebasteion te vinden zijn. Onderzoekers hebben twee balseminigsplaatsen opgegraven, die dateren uit de 30^ste dynastie. De eerste is een rechthoekig gebouw met meerdere kamers met stenen bedden van twee meter lang en vijftig cm breed. Deze bedden werden gebruikt voor de mummificatie van mensen. De bedden waren bedekt met gips en hadden goten. Onder de voorwerpen die in de werkplaats zijn aangetroffen, bevond zich aardewerk en rituele voorwerpen die werden gebruikt bij de mummificatie. De tweede is ook rechthoekig van vorm en is gebouwd met lemen muren en stenen vloeren. Het bestaat uit verschillende kamers waar heilige dieren werden gemummificeerd. Er werden ook bronzen gereedschappen gevonden die bij het mummificatieproces werden gebruikt. De werkplaats bevatte vijf stenen bedden, kleiner dan die waren ontdekt in de werkplaats voor het balsemen van mensen.
Er zijn ook twee graven ontdekt. De eerste mastaba dateert uit de 5^de dynastie en vertoont een geschilderde stenen gevel. De namen van de overledene staat in de gevel gegraveerd, Ny-hesoet-ba. Hij was opzichter van de acteschrijvers en priester van Horus en Maät.
Het tweede graf dateert uit de 18^de dynastie. De naam van de eigenaar luidt Mencheper. Hij was een priester van de Kanaänitische godin Qadesh. Het graf is rechtstreeks uit de rots gehouwen en heeft een versierde doorgang en bovendorpel met de namen van de overledene en zijn vrouw.

Lees het artikel: Egypte onthult nieuw ontdekte tombes en werkplaatsen in necropolis.
Bekijk de video van 44 seconden: Egypte toont eeuwenoude net ontdekte tombes en werkplaatsen

De grafkamer van KV7 van Ramses II

Het graf KV7 van Ramses II in het Dal der Koningen is al decennialang gesloten voor het publiek. Dat zal voorlopig ook nog wel zo blijven, omdat er momenteel restauratiewerk wordt doorgevoerd. Het is sinds kort wel mogelijk om het graf virtueel te bezoeken. Ondanks de bouwactiviteit die zijn regeringsperiode kenmerkt is het graf van Ramses II in een zeer slechte staat bewaard gebleven. De kalksteenrots is tamelijk poreus en de met reliëfs versierde grafwanden zijn door de eeuwen afgebrokkeld. Ook heeft het graf verscheidene keren te lijden gehad van overstromingen waardoor de schilderingen grotendeels zijn weggevaagd.

Bezoek het graf van Ramses II.
Bekijk de pagina Monumenten in panorama voor meer virtuele bezoeken aan Egyptische monumenten.

Cleopatra volgens Netflix

Cleopatra VII is een van de beroemdste vrouwen uit de oudheid. Ze werd geboren in 69 voor Christus en ze was de heerser over Egypte van 51 tot 30 v.Chr. Dat was de tijd dat de Ptolemaeën de farao’s van Egypte waren. Na haar dood vielen de Romeinen Egypte binnen.

De trailer van de nieuwe Netflixdocumentaire African Queens: Queen Cleopatra heeft veel beroering veroorzaakt in Egypte. Op woensdag 10 mei 2023 komt de serie uit en kan wereldwijd worden bekeken. Cleopatra wordt vertolkt door de zwarte actrice Adele James. Er doen heel wat verhalen over Cleopatra de ronde, maar over een ding zijn archeologen en onderzoekers het eens. Cleopatra was niet zwart, want de Ptolemeïsche vorsten huwden binnen hun eigen familie, meestal broer en zus, en hadden gezamenlijk een Macedonische achtergrond. De Egyptenaren hebben nu het gevoel dat hun unieke identiteit wordt geclaimd en gestolen door anderen.

Lees het artikel: Egypte niet te spreken over “zwarte Cleopatra” in Netflixserie.
Lees ook: Debat over zwarte Cleopatra in serie: ‘We weten niet veel over haar uiterlijk’.

In de vroege ochtend van woensdag 10 mei 2023 was egyptoloog Huub Pragt te gast bij Stephan Komduur in het Radio 1 programma Vroeg! Het tweegesprek gaat in op wie Cleopatra werkelijk was. De Romeinse geschiedschrijver Cassius Dio omschreef de Egyptische koningin als van een sublieme schoonheid. Ze zou volgens hem ook over een uiterst sensuele stem hebben beschikt. Plutarchus omschreef haar gelaatstrekken echter als ‘onopvallend, in de zin dat deze geen bijzondere indruk wist achter te laten’. Opvallend is dat Cleopatra’s reputatie als een oogverblindende en verleidelijke schoonheid waarschijnlijk afkomstig is van de man die haar afwees: Octavianus, de latere keizer Augustus. Om zichzelf in zijn conflict met Cleopatra en Marcus Antonius in een beter daglicht te plaatsen, liet hij Cleopatra afschilderen als een sluwe verleidster, die haar succes meer aan haar uiterlijk dan aan haar intellect te danken had. De werkelijkheid lag wellicht juist andersom.
Luister een uur lang naar: Wie was Cleopatra?

Op woensdag 10 mei 2023 werd ook geheel onaangekondigd een mooie en informatieve documentaire van 90 minuten beschikbaar gesteld via Youtube over Cleopatra. De documentaire is gemaakt door Curtis Ryan Woodside: Cleopatra.

Op maandag 15 mei 2023 verscheen in het tijdschrift KIJK een interview met Huub Pragt: Wat was Cleopatra’s afkomst?

Meer weten over de laatste farao van Egypte? Bestel dan de cursussyllabus Cleopatra.

Mummie van een hond – Egyptisch museum Cairo

Het identificeren van het ras van langgeleden gestorven honden, dus nog vóór het tijdperk van de modieuze misvormingen bij honden, is vaak erg moeilijk. Op maandag 8 mei 2023 werd bekend dat Doctor in de diergeneeskunde Colline Brassard van het Natuurhistorisch Museum in Parijs samen met haar collega’s een nieuwe techniek heeft ontwikkeld die in praktijk is gebracht op mummies van honden uit Sakkara. Naar nu blijkt zijn sommige van de gemummificeerde hondachtigen geen honden maar wolven. Bij analyse van de skeletresten werden de grijze wolf (Canis lupus) uit het Midden-Oosten en de gouden wolf (Canis anthus) uit Afrika ontdekt.

Lees het artikel: Mummified Dogs in Ancient Egypt: Were They Pets, Sacrifices or Wolves?

Gezichtsreconstructie van een Egyptenaar uit de prehistorie – Foto Moacir Elias Santos en Cícero Moraes

Op dinsdag 2 mei 2023 werd bekend gemaakt dat een team van Braziliaanse onderzoekers het gezicht van een 30.000 jaar oude Egyptische man heeft weten te reconstrueren met behulp van fotogrammetrie. Zijn botresten zijn volgens onderzoekers het oudste voorbeeld van een homo sapiens-skelet dat ooit in Egypte is aangetroffen, en een van de oudste ter wereld. De reconstructie van deze man kan volgens de onderzoekers dan ook aanwijzingen geven over de evolutie van de mens.

Lees het artikel: Verbluffende gezichtsconstructie van oudste Egyptenaar ooit.

Bronzen mummiekist voor een dier in de vorm van een aal en een cobra met een mensenhoofd dat de dubbele kroon draagt als een voorstelling van de scheppergod Atoem – British Museum Londen

Op donderdag 20 april 2023 werd bekend gemaakt dat in het British Museum in Londen zes bronzen kisten met de restanten van dieren zijn doorgelicht. Meer dan tweeduizend jaar lang bleven deze zes kleine mummiekisten voor dieren verzegeld voor de buitenwereld en daarmee bleef hun inhoud onbekend. Onlangs hebben wetenschappers een technologie gebruikt om in de kisten te kijken. De kisten zijn tussen de 5 cm en 30 cm in lengte en dateren tussen 664 v.Chr. en 250 v.Chr. Ze zijn in 1885 opgegraven in de Delta in de oude steden Naukratis en Tell el-Yehudiyeh. De kisten zijn gemaakt van koper en bevatten hagedissen, alen en cobra’s. Omdat de kisten van metaal zijn gemaakt, gebruikten de wetenschappers een methode die neutronentomografie wordt genoemd. In één kistje onthulden de scans de volledig intacte schedel van een hagedis vergelijkbaar met de soort tot op de dag van vandaag in Noord-Afrika voorkomt. Twee andere kistjes bevatten fragmenten van dierenbotten gewikkeld in stof, mogelijk linnen.

Lees het artikel: Hidden contents of 6 ancient Egyptian coffins, sealed for thousands of years, revealed.

Standbeeld van Boeddha uit Berenice – Foto AFP

Op woensdag 26 april 2023 werd bekend gemaakt dat de Pools-Amerikaanse archeologische missie een standbeeld van Boeddha heeft ontdekt in de oude Egyptische havenplaats Berenike aan kust van de Rode Zee. Het beeld dateert uit de Romeinse tijd. De vondst toont dan dat er in die tijd handelsbetrekkingen werden onderhouden tussen Egypte en India. Het beeld, waarvan een deel van de rechterzijde en het rechterbeen ontbreken, is 71 centimeter hoog en stelt Boeddha voor met een aureool rond zijn hoofd en een lotusbloem aan zijn zijde. Onderzoekers gaan ervan uit dat het beeld in Alexandrië is vervaardigd. Het werd waarschijnlijk besteld door een rijke Indische zeekapitein als dank voor zijn veilige aankomst in het Romeinse Rijk. Indiase handelaren zeilden aan het begin van de zomer naar Egypte met de passaatwind. De moessonwind zorgde voor hun thuisvaart in augustus. De reis naar huis duurde ongeveer veertig dagen.

Lees het artikel: Buddha statue found at Berenike.
Lees ook: Archaeologists Unearth Buddha Statue in Ancient Egyptian Port City.
Bekijk de video van 4:32: Buddha Statue in Egypt: Proof of India’s Ancient Global Links | Vantage with Palki Sharma.