De Bes-vaas uit het Tampa Museum of Art

Een team van Amerikaanse en Italiaanse wetenschappers heeft de chemische samenstelling onderzocht van een tweede-eeuwse Egyptische mok in de vorm van de godheid Bes. De mok bevatte restanten van planten met hallucinogene eigenschappen, waaronder Syrische wijnruit en blauwe waterlelie, die geestverruimende effecten en visioenen veroorzaken. Daarnaast vond men sporen van alcohol, honing, zoethout en granen, vermoedelijk om smaak toe te voegen. De combinatie van deze stoffen werpt nieuw licht op rituelen waarbij Bes werd aangeroepen. De Egyptische god Bes, een beschermende dwergfiguur geassocieerd met vruchtbaarheid en genezing, werd eeuwenlang vereerd. Hoewel vazen en mokken in de vorm van Bes vaak zijn gevonden, is hun functie grotendeels onbekend. Archeologen speculeren dat deze mok mogelijk werd gebruikt in rituelen die in de Beskamers van Sakkara plaatsvonden. Bijzonder was de ontdekking van menselijke eiwitten, afkomstig van moedermelk, bloed en slijm. Dit wijst op rituelen gericht op vrouwen die hulp zochten bij zwangerschap of bevalling. De Nederlandse historicus Branko van Oppen benadrukt dat de geestverruimende stoffen in de mok deelnemers waarschijnlijk hielpen om via droomvisioenen antwoorden te vinden op levensvragen. Hoewel vergelijkbare rituelen elders in Egypte zijn gedocumenteerd, blijft de precieze functie van deze mok onduidelijk. De mok, nu in het Tampa Museum of Art, heeft een onbekende herkomst. Ze werd in de jaren tachtig gedoneerd door verzamelaar David S. Hendrick III en vermoedelijk gevonden in de Fayoem. Archeologe Ada Nifosi concludeert dat, zonder archeologische context, het moeilijk blijft om definitieve uitspraken te doen over de rol van deze mok in rituele praktijken.

Lees het artikel: Oud-Egyptische mok bevat hallucinogene plantenresten.