Grafschildering in de mastaba van Tetinebefoei

Op maandag 6 januari 2025 werd bekendgemaakt dat archeologen in Sakkara een uitzonderlijke ontdekking hebben gedaan: de mastaba van de arts Tetinebefoei, daterend uit het einde van het Oude Rijk. Het team, geleid door de Frans-Zwitserse archeologische missie van de Universiteit van Genève, stuitte tijdens opgravingen nabij het mastaba van Weni op een ogenschijnlijk eenvoudig ‘ovengraf’. Zogenoemde ovengraven zijn kleine graven uit tichelsteen die worden gekenmerkt door hun gewelfd plafond. Ze zijn enkele meters onder de grond gebouwd en de enige manier om er toegang toe te krijgen is via een grafschacht die altijd ten noorden van de ingang is geplaatst. Bij het blootleggen van het graf vonden de archeologen een prachtig bewerkte schijndeur met de naam van Tetinebefoei. Verdere opgravingen onthulden een kalkstenen latei bij de ingang van de grafkamer, eveneens voorzien van hiërogliefen die de naam en titels van de arts vermelden. De grootste verrassing volgde bij het betreden van de grafkamer: de muren bleken volledig bedekt met levendige en goed bewaarde schilderingen, die ondanks hun ouderdom van vier millennia opmerkelijk fris ogen. Hoewel grafrovers vrijwel alle grafgiften hebben meegenomen, maken de uitzonderlijke decoraties deze vondst bijzonder waardevol.
Het Egyptische Ministerie van Toerisme en Oudheden heeft deze ontdekking officieel aangekondigd en benadrukt het belang ervan voor het begrip van de medische praktijk en grafrituelen tijdens het Oude Rijk. De vondst werpt nieuw licht op de rol en status van medische professionals in het oude Egypte.

Over de naam van de grafeigenaar kan nog het volgende worden gezegd. Het is heel gebruikelijk dat in het Oude Rijk namen van farao’s worden opgenomen in namen van privépersonen. Die koningsnaam blijft dan in een cartouche staan. Het nb-mandje wordt zelden, maar niet uitgesloten fonetisch aangevuld met een n, vooral in regels. Wanneer een faraonaam is opgenomen in een eigennaam, dan is die koning meestal reeds overleden. De vertaling van de eigennaam <tti>-nb=f-w(i) zit als volgt in elkaar: nb betekent heer en f is een persoonssuffix dat hij of zijn betekent.
Het woord w(i) is een zelfstandig persoonlijk voornaamwoord dat naar de spreker verwijst met de betekenis ik of mij. Samen vormt het een naamwoordzin en betekent de naam: Teti, ik ben zijn heer of meer letterlijk Teti, zijn heer ben ik. De betekenis van deze eigennaam komt enigszins vreemd over. Het woord nb komt niet als een werkwoord ‘heer zijn’ voor. Wanneer zo’n werkwoord er wel zou zijn, dan heeft de naam een meer logische betekenis, namelijk: Teti, hij is mijn heer.

De details van deze opgraving zullen in 2026 worden gepresenteerd in een documentaire van Frédéric Wilner op Arte. Deze documentaire belooft een diepgaand inzicht te bieden in de opgravingen en de betekenis van deze opmerkelijke ontdekking.

Lees het Franstalige artikel: Visite surprise d’un médecin.